تاثير شرايط اقليمي بر كشت برنج در شهرستان ميانه

مطالعه موردي روستاهاي آچاچي – ممان

امروزه بزرگترين مشكل در اقليم شناسي كشاورزي،‌اثر عناصر آب و هوايي بر محصول است. رشد گياه به تمام عواملي بستگي دارد كه در محيط زيست اعمال مي شوند. هيچ مطلوبيت ساده اي براي هر يك از عوامل وجود ندارد كه بدون توجه به وضعيت ديگر عوامل توجيه شود. تمام محصولات كشاورزي در اين مساله كه به طور طبيعي رشد نكنند داراي حدود آستانه طبيعي معيني از عناصر آب و هوايي هستند، ولي پرورش و انتخاب تدريجي اين آستانه ها براي بسياري از محصولات مانند: گندم، جو، برنج، ذرت و … قابل ملاحظه و دسترسي است. يعني روش هاي مورد استفاده كشت گاهي در ارائه تغيير قابل ملاحظه در ميكروكليما نقش مهمي را ايفا مي كند.
انسان بر خلاف جانوران و گياهان سعي نموده است محيط اطراف خود را بشناسد و سپس به نفع خود ان را تغيير دهد و بعبارت ديگر بر محيط آب و هوايي پيرامون خود احاطه يابد. همين انسان مجبور بوده است براي تهيه غذا، خوراك، پوشاك و بهداشت از طريق كشاورزي اقدام نمايد و به همين جهت است از بدو تاريخ و هم اكنون نيز ثبات و پيشرفت ملل بستگي موثر و مستقيم نسبتت به توسعه و ترقي در توليدات كشاورزي آنها دارد .
با بررسي و آناليز عوامل اقليمي مطابق با تغييرات زماني و مكاني نه تنها در بخش زراعي، باغباني و دامپروري و امور زيربنايي مي توان به اقدامات بسيار اساسي مبادرت نمود، بلكه مي توان با استفاده از كاربريهاي ثانويه عوامل اقليمي از پتانسيل هاي منابع طبيعي نيز به نحو احسن بهره گيري كرد.
گرچه نمي توان ادعا كرد كه از اولين خاستگاههاي كشت محصول برنج، كشور ما ايران بوده است، اما اين پذيرفتني است كه در اين خطه نيز هزاران سال است اين محصول مورد توجه اقوام وگروههاي انساني ساكن در آن بوده و گونه هاي سازگار با پارامترهاي محيطي و آب و هوايي خاص هر منطقه مورد استفاده قرار مي گرفته و هم اكنون نيز روزبروز توسعه مي يابد. در منطقه آذربايجان نيز فقط در بخشي از آن در جنوب شرقي منطقه ميانه برنج كشت مي شود. بطوري كه امروزه سطح زير كشت اين محصول در حدود 6-5 هزار هكتار مي باشد.
كشت محصول برنج در بيش از 50 روستاي منطقه ميانه اهميت وافري به اين خطه بخشيده است و با عنايت به اينكه برنج در تغذيه مردم منطقه نقش بسيار مهمي دارد، بطوريكه در اكثريت خانواده ها غذاي يك وعده از سه وعده تغذيه روزانه را برنج تشكيل مي دهد و همچنين نوع يا واريته هايي كه در اين منطقه استحصال مي شوند از لحاظ كيفيت در مرغوبيت، ارزش غذايي، پخت، تجارت و … مي‌توانند مورد توجه قرار گيرند، بنده را بر آن داشت تا آنجايي كه توان علمي و امكانات موجود و … اجازه مي دهند، نقش عوامل اقليمي را در چگونگي كشت و توليد اين محصول در منطقه سكونتي را مورد بررسي قرار دهم. اميدوارم كه ويژگيهاي ديگر مربوطه نيز از ناحيه متخصصان مربوطه مورد بررسي قرار گرفته و با اجماع و تحليل مجموعه مطالعات بتوان يك چشم انداز مطمئن و ارزشمندي را در فراسوي توسعه كشت محصول برنج درمنطقه ميانه فراهم آيد.

2-1- طرح مساله و اهداف موضوع مورد مطالعه
هدف از اين مطالعه حصول اطلاعات لازم و استفاده عمومي از داده هاي هواشناسي درارتباط با برنامه ريزيهاي كشاورزي و احياناً پروژه هاي توسعه كشاورزي است. مخصوصاً توليد و كشت محصول برنج در منطقه ميانه مي باشد كه داراي ايستگاه هواشناسي سينوپتيك است. همه مي‌دانيم كه شكست يا توفيق در فعاليتهاي كشاورزي وابستگي عميقي به عوامل متعدد از جمله ساختمان ژنتيكي و شرايط محيطي از قبيل خاك و آب و هوا بستگي دارد. در صورتيكه بتوان به اين عوامل در صورت كلي شناخت يافت، بي گمان توليد محصول از نقطه نظر كيفي و كمي افزايش مي يابد و بر عكس عدم توجه، منجر به شكست گرديده و خسارات مالي و اتلاف نيروي انساني و تكنولوژيكي را بدنبال خواهد داشت.
بي گمان يكي از عواملي كه باعث اختلاف در ميزان عملكرد محصولات كشاورزي در مناطق مختلف مي گردد، عوامل اگروكليماتيكي است. در يك برنامه‌ريزي منسجم و اصولي در بخش مديريت زمين و محصول، انتخاب سيستم زراعي، احتياجات زيربنائي و … درنظر گرفته مي شود. دراينجا لازم به ذكر است براي آنكه بتوان از رژيم اقليمي حداكثر بهره وري اقتصادي را به دست آورد، لازم است قبل از هر گونه برنامه ريزي ميزان تابش، تبخير، تعرق و دامنه تغييرات روزانه دما، توازن آب و ديگر عوامل اقليمي را در نظر گرفت. براي دستيابي به اين مقاصد سعي شده است با محاسبه آمار و داده‌هاي 29 ساله در منطقه ميانه (آچاچي – ممان) بتوان يك رژيم اقليمي را مشخص نمود و با توجه به نوع اقليم غالب بتوان گياهاني را كشت نمود كه داراي حداكثر سود اقتصادي هستند، از جمله محصول برنج.
از طرف ديگر نقشي كه اين محصول در تغذيه مردم منطقه ايفا مي‌نمايد، تا جائيكه بعد از گندم مهمترين قلم غذايي مصرفي مي‌باشدو به لحاظ رشد روزافزون جمعيت منطقه اهميت آن بطور مداوم در سبد تغذيه مردم افزايش مي‌يابد. بنابراين افزايش كمي و كيفي توليد اين محصول بايد به دقت مورد توجه مسئولين در سطح ملي، استاني، منطقه‌اي و … قرار بگيرد.
براي افزايش توليد علاوه بر عوامل و عناصر اقليمي، اكولوژيكي، خاك و … روشهاي فني و مهندسيب و … نيز بسيار مهم است كه در نظر گرفته شود. چنانچه كليهپ پارامترهاي طبيعي وقتي در يك چارچوب آگاهانه و تحت مديريتي كارآمد درهم تلفيق شوند، بطوري كه برآيند آنها اتخاذ شيوه‌اي مطلوب و سازگار جهت كشت بهينه اين محصول باشد، نتيجه‌ي تمامي مساعي، هزينه‌ها و … مثمرثمر خواهد بود.
با توجه به اراده‌اي كه مديريت محترم كشاورزي شهرستان ميانه براي ترويج مسائل بهزراعي مثل تهيه بذر مناسب برنج، استفاده از سموم و كودهاي شيمايي، استفاده از روشهاي مكانيزه در مراحل توليد، كاشت، داشت و برداشت و … از خود نشان داده و برنامه‌كاري را بر اين مبنا تنظيم نموده‌اند، از جمله مواردي بود كه لزوم پرداختن به اين مساله را تقويت مي‌نمود و مرا برآن داشت تا با توجه به نوع گرايش و پيوندي كه كشت اين محصول با رشته تحصيلي بنده داشت، بخشي از نيازهاي اوليه اقليمي محصول برنج را با عنايت به ويژگي‌هاي جوي منطقه حل كرده باشيم.

3-1- سابقه و پيشينه تحقيق:
منطقه ميانه (آچاچي – ممان) در مجموع با داشتن 1250 هكتار شاليزار در استان مقام اول را در بين ساير شهرستانها به خود اختصاص داده است و قرنهايست كه اين محصول با توجه به سازگاري آن با شرايط اقليمي در منطقه كشت مي‌شود. زراعت اين محصول در طول تاريخ اين خطه در حاشيه رودخانه‌هاي پرآب و دائمي جائيكه سرشار از رسوبات حاصلخيز و آبرفتهاي غني مي‌باشد، صورت گرفته و هم‌اكنون نيز منطبق با همان موقعيت‌هاي ديرين صورت مي‌گيرد. در آثار متقدمين، ويژگي‌هاي طبيعي و انساني منطقه ميانه مكرراً مورد تفحص و تدقيق قرار گرفته است. اين مطلب از ميان نوشته‌هايي چون: «كتاب البلدان ابن يعقوبي، بلاذري، اصطخري، ابن حقول بغدادي، معلوم مي‌شود كه در همه‌ي آنها به عمارن و كشاورزي منطقه ميانه و كشت انواع فلات و حبوبات از جمله گندم، جو، برنج و … اشاراتي شده است.»
« بنا به نوشته حمدا… مستوفي اين شهر در اثر حملات مغلو يكبار بطور كلي ويران شده و در ادوار بعدي دوباره رو به آباداني گذاشته است و اين منطقه گاهي ميانج و گاهي هم گرمرود ناميده شده است.»
از اين مطلب چنين استنباط مي‌شود كه وجو.د رودهايي مانند گرمرود كه امروزه هم اكثر مناطق كشت برنج در ملتقاي اين رودخانه با رودخانه قزل‌اوزن وجود دارد، موجبات توسعه كشاورزي و كشت انواع محصولات در اين مناطق ويراتن شده (از جمله برنج بر حسب شرايط مناسب طبيعي) گرديده و به مررو با افزايش و بهبود وضعيت تغذيه (امنيت غذايي) اوضاع اجتماعي، عمراني و … هم بهبود يافته است. كمااينكه مناطق آچاچي و ممان نيز درست جلگه‌هاي ساحل اين رودخانه‌ها (گرمرود، قرانقو، قزل‌اوزن و… ) قرار گرفته‌اند.

فهرست مطالب:

فصل اول چهارچوب تحقیق
مقدمه
طرح مساله و اهداف موضوع مورد مطالعه
سابقه و پیشینه تحقیق
سئوالات اساسی تحقیق
انگیزه و علت گزینش منطقه
محدوده‌ی تحقیق
روش تحقیق
مشکلات و محدودیتهای تحقیق
فصل دوم کلیات طبیعی شهرستان میانه (آچاچی – ممان)
موقعیت جغرافیایی
موقعیت ریاضی
حدود جغرافیایی
پیوندهای طبیعی منطقه با مناطق دیگر یا موقعیت نسبی
ویژگیهای زمین شناسی منطقه
توپوگرافی و ژئومورفولوژی منطقه میانه (آچاچی – ممان)
خاکشناسی منطقه
واحدهای ژنومورفولوژیکی مهم
رشته کوه بزقوش
رشته کوه قافلانکوه
رشته کوه میدان داغی
هیدرولوژی
آبهای زیرزمینی
تراکم و فرم شبکه آبراهه ها
شبکه آبهای جاری
رودخانه قزل اوزن
رودخانه آی دوغموش
رودخانه قرانقو
میانه رود (شهر چایی)
رودخانه گرم رود
روخانه قوری چای (خشک رود)
رودخانه آق چای
رودخانه بلانق
رودخانه ترکمن چای
کلیات آب و هوای منطقه
عوامل طبیعی حاکم بر اقلیم منطقه
عرض جغرافیایی
توده های هوایی
تاثیر اقلیمی ناهمواریهای منطقه
فاصله از دریا
محصولات مهم کشاورزی و سطح زیر کشت آنها
پوشش گیاهی منطقه
فصل سوم کلیاتی در رابطه با محصول برنج
سابقه کشت برنج در دنیا و ایران
سابقه کشت برنج در منطقه میانه (آچاچی – ممان)
اهمیت اقتصادی برنج در تغذیه مردم
اهمیت غذایی محصول برنج
مناطق کشت برنج در دنیا و ایران
ارقام مهم برنج در دنیا و ایران
ویژیگی های گیاه شناسی برنج و مراحل رشد آن
خصوصیات اکولوژیکی (محیطی) برنج
نیازهای حرارتی برنج
نیازهای نوری برنج
نیاز برنج به رطوبت
مقاومت برنج در برابر میزان شوری
خاک مورد نیاز برنج
نیاز فتوپریودیسمی برنج
نیازهای آب و هوایی برنج (شرایط اقلیمی)
روشهای مختلف کشت برنج
شرایط انتخاب بذر و مراحل تهیه آن برای کاشت
خزانه و شرایط آن
نشاء کاری برنج
عملیات مربوط به داشت و برداشت برنج
فاصله ردیفهای کاشت و تناسب تراکم گیاهی
علفهای هرز در مزارع برنج
روشهای مبارزه با علفهای هرز در مزارع برنج
مبارزه با جلبکها
آفات و امراض مهم برنج با تاکید بر ایران
نتیجه‌گیری
فصل چهارم بررسی عناصر اقلیمی
مقدمه
دما
بررسی پارامترهای اقلیمی دما در منطقه آچاچی – ممان
بررسی پدیده یخبندان درمنطقه
دمای موثر شبانه و روزانه در منطقه
تابش خورشیدی و ساعات آفتابی منطقه
محاسبه بری بودن منطقه
بارش
محاسبه میانگین متحرک بارندگی سالانه در منطقه
ضریب تغییر پذیری بارندگی در منطقه
انحراف بارندگی در منطقه
انحراف بارندگی ماهیانه در منطقه
احتمال وقوع بارندگیها و سالهای خشک، تر و دوره برگشت آنها
احتمال وقوع بارندگی ماهیانه و دوره برگشت آنها
دوره برگشت ترسالی و خشکسالی
رطوبت نسبی در منطقه
تبخیر و تعرق در منطقه
محاسبه تبخر و تعرق بروش تورنت وایت
محاسبه تبخیر و تعرق بروش بلینی کریدل
تعیین اقلیم منطقه
روش تقسیم بندی کوپن در تعیین اقلیم منطقه
تعیین اقلیم منطقه بروش دمارتن
تعیین اقلیم منطقه بروش آمبرژه
تعیین اقلیم منطقه بروش تورنت وایت
باد
شرح گلبادهای منطقه
نتیجه‌گیری
فصل پنجم تاثیر آب و هوا بر کشت برنج در منطقه میانه (آچاچی – ممان)
مقدمه
تولید محصول برنج در منطقه
دما و تاثیر آن بر کشت برنج
اثر دمای موثر شبانه بر کشت برنج در منطقه
اثر پدیده یخبندان بر کشت برنج در منطقه
اثر فتوپریودیسم بر کشت برنج در منطقه
اثر رطوبت نسبی بر کشت برنج در منطقه
اثر عامل بارش بر کشت برنج در منطقه
اثر باد بر کشت برنج در منطقه
تولید و نشاء در منطقه
امکان رشد رتون یا پنجه های مجدد در منطقه
نتیجه‌گیری
پیشنهادات
نتیجه‌گیری کلی و نهایی
منابع و مآخذ

فهرست جداول و نمودارها
جدول شماره ۱-۲ مجموع آبهای سطحی
جدول شماره ۲-۲ تعداد قنوات میانه
جدول شماره ۳-۲ تعداد چشمه های میانه
جدول شماره ۴-۲ تعداد چاههای میانه
جدول شماره ۵-۲ اراضی زیر کشت منطقه
جدول شماره ۶-۲ انواع پوشش گیاهی منطقه
جدول شماره ۱-۳ ارزش غذایی محصول برنج
جدول شماره ۲-۳ سطح زیر کشت و عملکرد برنج در نقاط مختلف دنیا
جدول شماره ۳-۳ مناطق زیر کشت برنج و میزان تولید در ایران
جدول شماره ۴-۳ خصوصیات واریته های متفاوت بدنج
جدول شماره ۵-۳ خصوصیات زیرگونه های مهم برنج
جدول شماره ۶-۳ مراحل مختلف رشد برنج وزمان آن
جدول شماره ۷-۳ نیاز حرارتی برنج در مراحل متفاوترشد
جدول شماره ۸-۳ انواع خاکهای مورد نیاز کشت برنج
جدول شماره ۹-۳ مشکلات ویژه خاک برای برنج
جدول شماره ۱۰-۳ میزان اسدیته خاک برای کشت برنج
جدول شماره ۱۱-۳ انواع طبقات خاک برای کشت برنج
جدول شماره ۱۲-۳ انواع برنج از لحاظ زمان رسیدگی
جدول شماره ۱۳-۳ مهمترین وشایعترین علفهای هرز مزارع برنج
جدول شماره ۱۴-۳ مبارزه با انواع علفهای هرز
جدول شماره ۱۵-۳ انواع آفتهای محصول برنج
جدول شماره ۱۶-۳ انواع بیماریهای بذرزا یا بیماریهای شالی
جدول شماره ۱-۴ میانگین درجه حرارت ماهیانه و سالیانه
جدول شماره ۲-۴ میانگین حداکثر و میانگین حداقل
جدول شماره ۳-۴ حداکثر میانگین مطلق و میانگین حداقل مطلق
جدول شماره ۴-۴ توزیع فصلی دما در منطقه
جدول شماره ۵-۴ میانگین تعداد روزهای یخبندان ماهیانه
جدول شماره ۶-۴ دمای موثر روزانه و شبانه
جدول شماره ۷-۴ تاثیر طیفهای گوناگون نور خورشید بر گیاهان
جدول شماره ۸-۴ میانگین ساعات آفتابی منطقه
جدول شماره ۹-۴ میانگین حداکثر و حداقل دمای، حداکثر و حداقل مطلق، ماهیانه دمای موثر روزانه و شبانه، یخبندان، ساعات آفتابی
جدول شماره ۱۰-۴ انواع بارندگی از لحاظ شدت
جدول شماره ۱۱-۴ درصد نزولات ماهیانه و فصلی منطقه
جدول شماره ۱۲-۴ نیمه متوسط میانگین متحرک ۱۰ و ۲۰ ساله بارندگی
جدول شماره ۱۳-۴ متغیرها، مقادیر مطلق بارندگی ماهیانه، انحراف متوسط، انحراف معیار و غزه Z
جدول شماره ۴-۴ فراوانی وقوع و دوره بازگشت بارندگی
جدول شماره ۱۵-۴ میانگین ماهانه بارندگی، انحراف معیار، ضریب تغییر پذیری، احتمال ریزش به درصد و دوره برگشت.
جدول شماره ۱۶-۴ محاسبه دوره های برگشت خشکسالی و ترسالی در منطقه
جدول شماره ۱۷-۴ میانگین، نمره Z و انحراف معیار به تفکیک ماهها
جدول شماره ۱۸-۴ میانگین رطوبت نسبی در منطقه
جدول شماره ۱۹-۴ ضریب حرارتی ماهیانه و سالیانه بروش تورنت وایت
جدول شماره ۲۰-۴ تبخیر و تعرض اصلاح شله و اصلاح نشده بروش تورنت وایت
جدول شماره ۲۱-۴ جدول ضریب P برای استفاده در روش بلینی کردیل
جدول شماره ۲۲-۴ خصوصیات کلی ۵ گروه اقلیمی کوپن
جدول شماره ۲۳-۴ نواحی مختلف اب و هوایی جهان بر اساس روش کوپن
جدول شماره ۲۴-۴ میانگین دما و بارش ماهیانه و سالیانه
جدول شماره ۲۵-۴ تقسیم بندی اقلیمی بروش دمارتن
جدول شماره ۲۶-۴ تعیین اقلیم منطقه بروش آمبرژه
جدول شماره ۲۷-۴ تیپ های اقلیمی تورنت وایت
جدول شماره ۲۸-۴ تیپ های اقلیمی بر اساس کارائی حرارتی بروش تورنت وایت
جدول شماره ۲۹-۴ تیپ های اقلیمی بر اساس کفایت رطوبتی فصلی
جدول شماره ۳۰-۴ تیپ های اقلیمی بر اساس تراکم تابستانی کارایی حرارتی
جدول شماره ۳۱-۴ تبدیل واحدهای سرعت باد به یکدیگر
جدول شماره ۳۲-۴ بادهای منطقه میانه (آچاچی – ممان)
جدول شماره ۱-۵ ارقام برنج کشت شده در منطقه میانه
جدول شماره ۲-۵ توزیع میانگین ماهیانه، فصلی، حداقل، حداکثر و مطلق دما
جدول شماره ۳-۵ میانگین دمای ماهیانه، سالیانه، حداقل، حداکثر و مطلق دما در نیمسال گرم منطقه
جدول شماره ۴-۵ دمای موثر شبانه و روزانه در نیمسال گرم منطقه
جدول شماره ۵-۵ روزهای یخبندان در نیمسال گرم منطقه
جدول شماره ۶-۵ میانگین ساعات آفتابی نیمسال گرم منطقه
جدول شماره ۷-۵ میانگین رطوبت نسبی در نیمسال گرم منطقه
جدول شماره ۸-۵ میزان بارندگی در دوره نیمسال گرم منطقه
جدول شماره ۹-۵ وضعیت بادهای منطقه در نیمسال گرم
نمودار شماره ۱-۳ روند رشد جمعیت جهان
نمودار شماره ۱-۴ میانگین درجه حرارت ماهیانه
نمودار شماره ۲-۳ میانگین دمای ماهیانه، حداکثر مطلق و حداقل مطلق نمودار شماره ۴-۳ توزیع فصلی دما
نمودار شماره ۳-۴ توزیع فصلی دما
نمودار شماره ۴-۴ میانگین تعداد روزهای یخبندان
نمودار شماره ۵-۴ محدوده تغییرات روزانه دما در خشکی
نمودار شماره ۶-۴ دمای موثر روزانه و شبانه
نمودار شماره ۷-۴ میانگین ساعات آفتابی
نمودار شماره ۸-۴ نوسان بارندگی سالیانه ۷۷-۱۳۴۹
نمودار شماره ۹-۴ نوسان میانگین بارندگی ماهیانه
نمودار شماره ۱۰-۴ میانگین متوسط ۲۰ ساله بارندگی
نمودار شماره ۱۱-۴ میانگین متوسط ۱۰ ساله بارندگی
نمودار شماره ۱۲-۴ انحراف بارندگی ۲۹ ساله منطقه میانه (آچاچی- ممان)
نمودارهای شماره ۱۳-۴ الی ۲۵-۴ انحراف بارندگی ماهیانه در منطقه میانه (آچاچی – ممان)
نمودار شماره ۲۶-۴ چگونگی تغییرات روزانه رطوبت نسبی
نمودار شماره ۲۷-۴ چگونگی تغییرات دما و رطوبت نسبی برای یک روز بهاری
نمودار شماره ۲۸-۴ تغییرات میانگین ماهیانه رطوبت نسبی در منطقه میانه
نمودار شمار ۲۹-۴ نوسانات روزانه رطوبت نسبی
نمودار شماره ۳۰-۴ نوسانات سالیانه رطوبت نسبی ۷۷-۴۹
نمودار شماره ۳۱-۴ اقلیم نمای آمبرژه
نمودار شماره ۳۲-۴ کلیموگرام تبخیر و تعرق بر روش تورنت وایت در منطقه میانه
تصویر شماره ۱-۳ تصویر کامل گیاه برنج
تصویر شماره ۲-۳ اشکال پانیکل سه زیرگروه برنج زراعی
تصویر شماره ۳-۳ اثر درجه حرارت بر رشد برنج
تصویر شماره ۴-۳ شرایط دمایی جهت جوانه زنی
تصویر شماره ۵-۳ نقش میزان نور در رشد برنج
تصویر شماره ۶-۳ اثر نور و روزهای ابری در رشد برنج
تصویر شماره ۷-۳ زیانهای کمبود نور برای رشد برنج
تصویر شماره ۸-۳ ورس بوته ها بر اثر رطوبت
تصویر شماره ۹-۳ تاثیر رطبوت هوا در رشد برنج
تصویر شماره ۱۰-۳ اثر شوری خاک بر رشد برنج
تصویر شماره ۱۱-۳ تاثیر باد و باران شدید در ورس بوته های برنج
تصویر شماره ۱۲-۳ اثر نشاء کاری و بذرپاشی در رشد برنج
تصویر شماره ۱۳-۳ انتخاب دانه با کیفیت
تصویر شماره ۱۴-۳ خوشه برنج در دوره رسیدگی
تصویر شماره ۱۵-۳ علف هرز سیپروس ایریا
تصویر شماره ۱۶-۳ علف هرز سیپروس دیفوریس
تصویر شماره۱۷-۳ علف هرز مونوکوریا واتژینالیس
تصویر شماره ۱۸-۳ علف هرز ساگی تاریاساگی تو فولیا
تصویر شماره ۱۹-۳ علف هرز بریس تیلس لتورالیس سیپراسه
تصویر شماره ۲۰-۳ علف هرز لمناپولی ریزا
تصویر شماره ۲۱-۳ علف هرز ژوسیائه سوفروکتی کوزا
تصویر شماره۲۲-۳ علف هرز سیپروس ماری تیموس
تصویر شماره ۲۳-۳ علف هرز لودویگیا هپسوپی فولیا
تصویر شماره ۲۴-۳ علف هرز سالوینیا مولستا
تصویر شماره ۲۵-۳ بیماری بلاست پیریکولاریا اریزه
تصویر شماره ۲۶-۳ بیماری ویروسی تونگرو
تصویر شماره ۲۷-۳ بیماری ویروسی زرد برنج
تصویر شماره ۲۸-۳ بیماری کوتولگی چمنی برنج
شکل شماره ۱-۳ فاصله کاشت ۲۵×۲۵ سانتی متر
شکل شماره ۲-۴ چگونگی ایجاد بارندگی به اشکال متفاوت
شکل شماره ۳-۴ باد کوه و دشت در کوههای بزقوش
شکل شماره ۴-۴ باد دشت و کوه در کوههای بزقوش
شکال شماره ۵-۴ تا ۱۲-۴ گلبادهای ماهیانه منطقه
شکل شماره ۱-۵ تقویم زراعی ارقام زودرس و نیمه‌زودرس
عکس شماره ۱-۵ کاشت نشاء بصورت مستقیم
عکس شماره ۲-۵ کاشت نشاء بوسیله ماشین
عکس شماره ۳-۵ نشاء کاری در شالیزار بوسیله ماشین
عکس شماره ۴-۵ نشاء آماده انتقال به شالیزار
عکس شماره ۵-۵ کاشت نشاء بروش خزانه
عکس شماره ۶-۵ سینی های نشاءکاری شده در خزانه