رشد جسمانی در دوران کودکی

مشخصه اولین سال زندگی کودک رشد سریع بدن و مغز است. (جانسون 1978).

از شش ماهگی به بعد رشد نوزادان خانواده ی مرفه به دلیل تغذیه بهتر و رعایت معیارهای بهداشتی سریعتر است. برای درک بعضی از تغییرات که در دو سال اول زندگی بروز می کند با مفهوم رسش آشنا می شویم. رسش عبارت است از توالی همگانی رخدادهای زیست شناختی در بدن و مغز که بروز یک کارکرد روانی را ممکن می سازد. یکی دیگر از مشخصه های سال اول زندگی ایجاد ارتباط های قوی تر بین بخش های مختلف مغز است. ظاهر شدن این پدیده ها مستلزم رسش ارتباط بین لوب های بینایی، آهیانه ای و قطعه پیشانی و مراکز حرکتی مخصوص در مغز است.

در پایان سال اول قد یک بچه معمولی تقریباً 80 سانتیمتر است یعنی 50 درصد بیش از زمان تولد در 2 سالگی تقریبا 75 درصد بزرگتر است. همچنین در 5 ماهگی، وزن هنگام تولد دو برابر می شود (تقریباً 5/6 کیلوگرم) در 1 سالگی سه برابر می شود (تقریباً 10 کیلوگرم) و در 2 سالگی به چهار برابر می رسد (تقریباً 5/13 کیلوگرم).

هنگام تولد، مغز از هر ساختار جسمانی دیگر به اندازه ی بزرگسالی خود نزدیک تر است و در طول نوباوگی، نوپایی با سرعت حیرت انگیزی به رشد ادامه می دهد.

1- سطح میکروسکوپی سلول های منفرد مغز (نورون ها)

2- سطح بزرگتر قشر مخ که مسئول هوش بسیار رشد یافته گونه ماست.

هنگام تولد نیمکره ها تخصصی شدن را آغاز می کنند. اغلب نوزادان که به صداهای گفتار گوش می کنند، یا حالت برانگیختگی مثبت را نشان می دهند. فعالیت امواج مغزی ERP بیشتری در نیمکره چپ دارند. در مقابل، نیمکره راست به صداهای غیر گفتاری یا محرک هایی (مانند مایع ترش مزه) که واکنش منفی را برانگیخته می کنند واکنش قوی نشان می دهند (دیویدسون 1994- فاکس و دیویدسون 1986).

رشد سریع مغز به معنی آن است که ساختار خواب و بیداری بین تولد تا 2 سالگی به مقدار زیاد تغییر می کند و بی قراری و گریه نیز کاهش می یابند نوزاد چرت های شبانه روزی می زند که جمعاً بالغ بر 16 تا 18 ساعت می شوند. (دیویس، پارکر و موتنگومری، 2004).

بین 6 تا 9 ماهگی خواب در طول روز معمولاً به دوبار چرت زدن کاهش می یابد. در 5/1 سالگی اغلب نوباوگان فقط یک بار چرت می زنند. (ایگلو وستین و همکاران، 2003).

در کشورهای غربی، بسیاری از والدین سعی می کنند در حدود چهار ماهگی با دادن غذاهای جامد قبل از وقت خواب، بچه های خود را در طول شب بخوابانند. روشی که ممکن است با رشد عصب شناختی نوباوگان در تضاد باشد. ترشح ملاتونین، هورمونی که موجب خواب آلودگی می شود از اواسط سال زندگی در طول شب خیلی بیشتر از روز است (ساده 1997).

در اوایل کودکی رشد بدن در مقایسه با میزان سریع 2 سال اول کاهش می یابد. هر سال قد کودکان به طور متوسط پنچ تا هشت سانتیمتر و وزن آنها تقریباً 5/2 کیلوگرم افزایش می یابد؛ پسرها کماکان قدری بزرگتر از دخترها هستند.

مغز، بین 2 تا 6 سالگی از 70 درصد به 90 درصد وزن خود بزرگسالی افزایش می یابد. در 4 سالگی چند قسمت قشر مخ سیناپس های بیش از حد تولید می کنند (شواهد MRI نشان می دهند که جریان خون مغز به اوج می رسد که از نیاز به انرژی زیاد خبر می دهد (هاتن لوچر 2002)).

به غیر از قشر مخ قسمت های دیگر مغز در اوایل کودکی پیشرفت سریعی دارند که عبارتند از: 1- مخچه 2- ساخت شبکه ای

مخچه: که در پشت و پایین مغز قرار دارد. ساختاری است که به تعادل و کنترل حرکت بدن کمک می کند (دیا مونه 2000).

ساختار شبکه ای: ساختاری در ساقه مغز که بیداری (گوش به زنگ بودن) و هشیاری را حفظ می کند از کودکی تا بزرگسالی میلین دار می شود.

رشد جسمانی در طول سال های دبستانی با اهنگ آهسته ادامه می یابد. دخترهای در 6 تا 8 سالگی اندکی کوتاه تر و سبک تر از پسرها هستند.

بین 6 تا 12 سالگی 20 دندان شیری از بین می روند و دندان های دایمی جای آنها را می گیرد. به تدریج، رشد استخوان های صورت، مخصوصاً چانه و آراواره، باعث می شوند که صورت کودک کشیده تر و دهان عریض تر و بدین ترتیب با دندان هایی که به تازگی در آمده اند، متناسب شوند.

عوامل تاثیرگذار بر رشد جسمانی اولیه.

+ وراثت + هورمون ها + تغذیه + تغذیه با شیر مادر.

تاثیر وراثت بر رشد جسمانی در طول کودکی مشهود است. اندازه بدن و سرعت رشد کودکان با این ویژگی ها در والدین آنها ارتباط دارد (بوگین 2001).

غده هیپوفیز که در پایه مغز دارد با آزاد کردن دو هورمون که موجب رشد می شود نقش مهمی را ایفا می کنند.

1- اولی هورمون رشد (GH) است.

2- هورمون محرک غده تیروئید (TSH در گردن) را برای آزاد کردن تیروکسین تحریک می کند که برای رشد مغز و تاثیر کامل هورمون رشد بر اندازه بدن ضروری است.

تغذیه در 2 سال اول برای رشد اهمیت زیادی دارد.