چکیده پژوهش:

اضطراب یک ناراحتی دردناک ذهنی است و از ویژگیهای مهم آن ترس و ناراحتی است که راه فرار ندارد و اضطراب ناشی از این عوامل است.ولی تفاوتهای مشخصی با آن دارد.

اضطراب معلول تخیل است.این تحقیق به بررسی علل اضطراب و نگرانی در دانش آموزان می پردازد و نشان می دهد که بطور کلی انسان دوست ندارد رفتارش مورد آزمایش قرار گیرد به این دلیل در موقعیت آزمودن دچار اضطراب می شود.یکی از عوامل شکست امتحان ترس از عدم آشنایی دانش آموزان ،شرایط ،نحوه بر گزاری امتحان می باشد و عامل دیگر سخت گیری آموزگاران است.همچنین حضور معلم نا شناس موجب ترس می شود و نیز توضیح های بعضی از والدین نیز میتواند با اضطراب رابطه مستقیم داشته باشد.هدف این تحقیق بررسی علل بوجود آمدن این اضطراب بر روی آزمون دهنده است.استرس و فشار و ترس از امتحان باعث ایجاد اضطراب در دانش آموزان

می شود.اضطراب امتحان یک نوع اشتغال زمینی است که با خود آگاهی مشخص می شود این استرس باعث می شود که دانش آموزان نتوانند از توانایی های بالقوه خود استفاده کنند.

از آنجا که اضطراب یک موضوع روانی و درونی بر افراد جامعه است و همه در اجتماع با آن سر و کار دارند پس یک موضوع اجتماعی است.اضطراب بر روح و جان دانش آموزان اثر می گذارد و بازدهی کار را پایین می آورد.اضطراب امتحان با موفقیت دانش آموزان تداخل دارد از این رو اضطراب امتحان به عنوان یک پی آمد مهم استرس امتحانات وارد زندگی دانش آموزان می شود سیستم آموزشی ایران برای تصمیم گیری در مورد رده بندی تحصیلی دانش آموزان و قضاوت در مورد موفقیت آنان به نحو فزآینده ای بر امتحان تاکید دارد.

مقدمه :

انسان از ديرباز تلاش كرده با كلمات و واژه هاي مختلف ، حالات و احساسات هيجانات خويش را ابراز دارد . به همين منظور در هنگام كشمكش هاي دروني از اصطلاحاتي چون دلهره ، دلشوره ، نگراني استفاده كرده است كه در زبان كنوني زبان شناسي اضطراب ناميده مي شود. اضطراب است كه استعدادها را تخريب مي كند . مشكلاتي را در تمركز و حافظه به بار مي آورد و باعث رفتارهاي ناپخته مي شود. و فرد مبتلا نمي تواند با شرايط موجود و محيط روبرو شود و با آنها كنار بيايد .بعضي از افراد در اين موقعيتها كنترل خود را از دست مي دهند و دچار مشكلاتي اعم از جسماني ، رفتاري و شناختي مي شود و در نتيجه اضطراب در عملكرد تحصيلي آنها تاثير مي گذارد و مشكلاتي براي آنها فراهم مي سازد . حتي باعث شكست آنها در امتحان مي شود . اضطراب يك حالت بهنجار و امر ضروري در زندگي انسانهاست . اما آنگاه كه شدت اضطراب ونگراني به حدي مي رسد كه بيشتر بازدارنده مي شود تا برانگيزاننده و عملكرد فرد را تحت الشعاع قرار داده و آن را كاهش مي دهد ديگر يك حالت بهنجار نيست .

یادگیری انسان و عوامل موثر بر آن موضوع قابل توجهی است.امروز ثابت شده است آشنایی با روش و رموز گذرانیدن امتحان بیشتر از فراگیران مطالب درسی در کسب موفقیت امتحان دهندگان تاثیر دارد.به عبارت دیگر در دنیا ی امروز آماده شدن امتحان دهنده با فراگیری مطالب درسی و زیرکی وی برای کسب موفقیت حاصل نمی شود بلکه آمادگی شخصی از نظر روانی نیز دارای ارزش زیاد و غیر قابل انکاری است که نباید دور از نظر داشت.

اضطراب از عوامل موثر بر یادگیری می باشد و پدیده ای روان شناختی است که تقریبا همگان با ان آشنا هستید یا آنکه در طول عمر خود در موقعیت هایی به آن دچار شده اید یکی از عنوان اضطراب که بیشتر تبلور آن در محیط های آموزشی در میان دانش آموزان و دانش جویان به چشم می خورد اضطراب امتحان می باشد.به طور مشکلی است که هر کس در طول زندگی اش آن را تجربه کرده است.کمتر کسی یافت می شود که با این مسئله مواجه نشده باشد اضطراب امتحان که در حقیقت همه افرادی که با امتحان سر و کار دارند کم یا زیاد طعم آنرا چشیده اند.

ضرورت پژوهشی:

امروزه علی رغم تغییرات عمیق فرهنگی و تغییر در شیوه های زندگی فاقد توانایی های لازم و اساسی هستند و همین امر تنها را در مواجه با مسائل و مشکلات زندگی روزمره آسیب پذیر کرده است.پژوهشهای بسیاری نشان داده اند که بسیاری از مشکلات بهداشتی و اختلافات روانی،عاطفی ریشه های روانی اجتماعی دارند.

هدف از نوشتن این تحقیق و انتخاب موضوع ان بحثی است که در بین مباحث روان شناسی بیش از سایر مباحث مورد توجه می باشد و غفلت از آن باعث بیماری های روانی میگردد و در مورد دانش آموزان کاربرد بیشتری دارد و با توجه به حرفه ای که در پیش گرفتیم دانستن بعضی از این نکات برای مقابله و برطرف ساختن مشکلات دانش آموزان موثر است.

آشنایی با دلایل به وجود آمدن اضطراب ما را در بررسی این علل و درمان هر چه بهتر آن یاری خواهد رساند.

اهداف پژوهش:

هدف اساسی در این پژوهش:

1- بررسی علل اضطراب در دانش آموزان

2- راههای کاهش اضطراب امتحان در دانش آموزان

3- نقش معلم در کاهش اضطراب امتحان

4- نوع برخورد خانواده نسبت به توانایی فرزندشان به میزان اضطراب اثر دارد.

سوالات پژوهشی:

1- آیا والدین در ایجاد اضطراب امتحان در دانش آموزان نقش دارند؟

2-روشهای پیشگیری از اضطراب امتحان را نام ببرید؟

چه عواملی باعث اضطراب امتحان در دانش آموزان می شود؟

بیان مسئله:

اصولا هر امتحان و آزمونی هیجان و اضطراب خاص خود را دارد.همه هنر انسان در این است که با حداقل اضطراب از عهده انجام بزرگترین امتحانات بر آید. به طور کلی انسان دوست ندارد رفتارهایش همواره مورد ارزیابی دیگرن واقع گردد.به همین دلیل هر زمان که در موقعیت امتحان و آزمودن قرار می گیرد به گونه ای دچار اضطراب می گردد،البته بدیهی است که وجود اضطراب به خودی خود امری غیر عادی نیست اما آنچه باید به عنوان یک عامل آزار دهنده و بازدارنده مورد توجه قرار گیرد شدت هیجان زدگی و اضطراب فوق العادهای است که به هنگام حضور در محافل اجتماعی یا شرکت در آزمونهای مختلف دامنگیر بعضی از افراد می شود.بنابراین یکی از رسالتهای مهم مربیان توجه به عامل اضطراب و اتخاذ تدابیر لازم برای کاهش آن در بین نوجوانان مبتلاست.اضطراب امتحان می تواند به عنوان یک وضعیت و حالت جسمی و روانی باشد که نشانه های آن عبارتند از:عرق کردن،پریدگی رنگ،تنگی نفس و ... می باشد.

با توجه به تعاریف اضطراب می توان این حالت را در ارتباط با اینده و فاقد یک عامل عینی و شخصی دانست که درعین حال می توان 3 جنبه اصلی را در ان مشخص نمود:

1- جنبه فیزیولوژیکی 2- جنبه حرکتی 3- جنبه شناختی روانی

به طور کلی اضطراب از امتحان فرد را دچار اختلالات عاطفی و روانی می نماید و باعث می شود که فرد از نظر روانی و حتی جسمانی نامتعادل شود و در نتیجه نتواند به خوبی از عهده امتحان بر اید.فردی که مضطرب است به خوبی نمی تواند هر آنچه را آموخته است به وسیله امتحان نشان دهد و چون قضاوتی که معلم در مورد یادگیری می کند بر اساس پاسخ فرد به سوالات امتحان است بنابر این دانش اوز مبتلا به اضطراب حد نصاب نمره را برای قبولی بدست نمی آورد لذا با توجه به اهمیت موضوع سوالی که مطرح می شود این است که چه عواملی در بوجود آمدن اضطراب امتحان در دانش آموزان موثر است؟

تعریف اصطلاحات:

واژه ها و اصطلاحات پژوهش

اضطراب:ترکیبات گوناگونی از تظاهرات جسمانی و روانی است و بازتابی از حالات درونی نظیر نگرانی های کلی است.اضطراب در اثر استرس و فشارهای زیاد و یکدفعه بوجود می آید.

امتحان:جوابگویی به یک سری سوالات که برای نسنجیدن اطلاعات و معلومات که قبلا در اختیار دانش آموزان قرار داده شده است و در یک جلسه و به صورت رسمی برگزار می شود و هر شخصی به تنهایی باید جوابگوی سوالات مورد نظر باشد.به عبارت دیگر : اندازه گیری و سنجش تغییرات حاصل در رفتار دانش آموزان با توجه به هدفهای آموزش و پرورش به منظور هدایت یادگیری آنهاست.

اضطراب امتحان:پدیده ای است طبیعی که همگان ان را در وهله ای احساس می کنند و پاسخی ضروری به استرسی است که فرد به هنگام مواجه شدن با خطر برای فعالیت و کنش آماده می کنند مثل جلسه امتحان.

سیستم آموزشی: یک سازمان کلی جامع و یک نظام واحد در هر جامعه ای است برای پرورش و رشد استعداد فرزندان که در هر جامعه ای با توجه به نیاز عقاید فرهنگ آن کشور و جامعه با هم متفاوت است.

یادگیری:فرایند تعدیل رفتار فرد که کمابیش ثابت است و آنچه در ذهن از مطالب جدید بر جا می ماند.

امتحانات ثلث : امتحاناتی است که در یک سال تحصیلی در سه نوبت زمانی مشخص به نام ثلث اول ،دوم،سوم،بین تمام مدارس کشور گرفته می شود.

برای ارزیابی آموخته دانش آموزان و نمرات آن در کارنامه تحصیلی ثبت می شود و بدون گذراندن این امتحانات پایانی خود نمیتواند به مرحله بعدی راه پیدا کند.

استرس:نگرانی ها و فشارهای درونی در فرد که معمولا توسط محرک های محیطی و بیرونی بوجود می آید و فرد را دچار پریشانی و ناآرامی می کنند.

فراموشی : ناتوانی انسان در یادآوری مطالب آموخته شده و اطلاعات موجود در ذهن است.

جامعه:گروه های خاصی از مردم که دارای عقاید و نظرات و فرهنگ مشترک و یکسان می باشد و در یک جا در کنار یکدیگر با هم زندگی می کنند و همگی یک سری قوانین و اصول مشترک در جامعه را رعایت می کنند.

رقابت:کوشش و تلاش برای بهتر بودن از دیگران در مورد موضوعی که قابل سنجش با معیار های مشخص باشد.

معدل:جمع نمرات و تعداد مشخص از اعداد تقسیم بر تعداد کل آن و میانگین نمرات را معدل می گویند.

تمرکز حواس:جمع کردن حواس های موجود در انسان برای کسب و بدست آوردن اطلاعات جدید و ثبت کردن آنها در ذهن را تمرکز حواس گویند.

روش تدریس : را ه منظم و با قاعده منطقی برای ارائه سرویس.

موفقیت:پیروزی و سر بلند شدن در بدست آوردن هدفی که برای رسیدن به آن در تلاش بوده ایم.

مبانی نظری و تئوریک

اضطراب عبارتند از یک ناراحتی دردناک ذهنی درباره پیش بینی یک تهدید یا ناخوشی در آینده است.از ویژگیهای آن ترس،ناراحتی پیش بینی مهلکه ای است که راه فرار ندارد و همراه با احساس درماندگی در یافتن چاره و راه است با این که اضطراب از ترس و نگرانی ناشی است ولی تفاوت های مشخصی با آن دو دارد.اضطراب از ترس مهمتر است ولی بر خلاف موقعیتی پیش بینی نشده بوجود می آید و فرد مضطرب اغلب از اضطراب خویش اگاهی ندارد و اضطراب مانند نگرانی بیشتر معلول تخیل است ولی در عین حال از دو جهت با آن تفاوت دارد ،نگرانی مربوط به موقعیت های خاصی مثل امتحانات و مشکل مالی و ... درحالی که اضطراب ناشی از یک مشکل ذهنی است.اضطراب در سالهای کودکی مخصوصا از 4 تا6 سالگی افزایش می یابد و از لحاظ کمی و کیفی در کودکان مختلف و حتی یک کودک در زمانهای مختلف متفاوت است دختران پیش تر اضطراب را تجربه می کنند .رفتار انسان مضطرب شبیه به فرد نگران است در اشکال متداول تر اضطراب ممکن است.بصورت رفتاری مثل افسردگی ،ناآرامی ،بی خوابی و درموارد شدیدتر بصورت احساس گناه تجلی کندو بی شک نشانه مقدماتی عدم سازگاری فرد است.

هدف اصلی ما در مورد اضطراب شب امتحان است ،کلمه ای که همه دانش آموزان بلا استثناء با آن آشنا بوده و هستند و بعضی از آنها با شنیدن اسم و یا کلمه امتحان هم دچار تشویش خاطر می شوند،البته اضطراب حدت و شدت داشته و تغییر و نوسان دارد شدت اضطراب موقعی است که امتحان نزدیک است و در شب امتحان بر شدت آن افزوده میشود به خصوص امتحان نهایی در ماه خرداد و به ویژه امتحان کنکور اضطراب اگر چه در همه دانش آموزان شایع است لیکن دانش آموزانی که به درس و تحصیل اهمیت زیادی نداده و نسبت به ان بی تفاوتند ،اضطراب بیشتری دارند،اما بعضی از ایشان که هم از نظر خانواده و اولیای مدرسه و هم از خود ناامید هستند کمتر مضطربند .دانش آموزانی هم که درس نخوانده ولی علاقه مند به ان هستند نزدیک امتحانات ،به خصوص شب امتحان اضطراب زیادی دارند ،اضطراب اما تا اندازه ای اما طبیعی است و چه بسا لازمه کار و زندگی باشد ،به طور مثال :اگر دانش آموزی بی تفاوت نسبت به درس و شب امتحان بخوابد و اسم آن را آرامش بگذارد بعدا دچار اضطراب و مشکلات زیادی خواهد شد،چرا که ممکن است این بی خیالی کار دست او داده و اصلا به موقع به جلسه امتحان نرسد.اضطراب اگر از حد طبیعی اش خارج گردد باید ترسید و آن را جدی گرفت و برای درمان آن کمک گرفت .

اضطراب افراد با یکدیگر متفاوت است،معمو لا دختران نوجوان به دلیل محدودیت هایی که دارند و باز به علت علا قه زیادی که به درس و مدرسه دارند با جدیت بیشتری درس خوانده که این امر سبب میشود تا از خود حساسیت نشان دهند و در وقت امتحان اضطراب بیشتری به آنها دست داده .و نگران کم آوردن نمره و نیاورده رتبه باشند.پسران اما به دلیل غرور و شتاب بیشتر شان و نیز آزادی عمل بیشتری که دارند اینجور مواقع کمتر واکنش نشان داده و غروری هم که دارند سبب میشود بر اضظراب خود فائق آیند و کمتر ان را بروز دهند .حتی پسران دانش آموز ، دوست ندارند در منزل درس بخوانند چرا که ان را حالتی غیر پسرانه تلقی می کنند .

تعریف اضطراب امتحان:

اضطراب امتحان نوعی خود مشغولی ذهنیست که با خود پنداره ضعیف و تردید فرد درباره توانایی های خود مشخص می شود و غالبا با شناخت منفی ،عدم تمرکز حواس ،و واکنش های جسمانی نا مطلوب و افت تحصیلی همراه است،به عبارت دیگر وقتی که فرد درباره کارایی و توانایی ذهنی خود در موقعیت امتحان ،دچار نگرانی و تشویش شود ،به طوری که این احساس موجب کاهش و افت عملکرد واقعی او گردد می گوییم دچار اضطراب امتحان شده است.

نقش اضطراب در کاهش توانایی فرد :

این سوال مطرح می شود که چرا اضطراب باعث کاهش توانایی فرد می شود؟