مقدمه

فصل اول- تعاريف و كليات

فصل دوم-تاريخچه

فصل سوم- تلقيح مصنوعي

فصل چهارم- مادر جانشين

نتيجه گيري كلي

مقدمه

فصل اول- تعاريف و كليات

تعريف مسأله و موضوع تحقيق

سئوالات اصلي تحقيق

فرضيه هاي تحقيق

اهداف تحقيق

اهميت تحقيق

روش تحقيق و شيوه گرد آوري مطالب

فصل دوم- تاريخچه تلقيح مصنوعي

فصل سوم- تلقيح مصنوعي

مبحث اول- تلقيح مصنوعي با اسپرم شوهر

گفتارنخست- جواز يا حرمت تلقيح مصنوعي با اسپرم شوهر

گفتار دوم- آثار مالي و غير مالي نسب ناشي از تلقيح مصنوعي با اسپرم شوهر

بند اول- آثار مالي

الف) توارث

ب) نفقه

ج) ساير آثارمالي

بند دوم- آثار غير مالي

الف)حرمت نكاح

ب) حضانت

ج) تربيت

د) ولايت

مبحث دوم- تلقيح مصنوعي با اسپرم بيگانه

گفتار نخست- وضع حقوقي - فقهي ( جواز يا حرمت) تلقيح مصنوعي با اسپرم بيگانه

گفتار دوم- دلايل مخالفان و موافقان اين روش

1- اطلاق و عموم پاره اي از آيات قرآن

2- اطلاق و عموم پاره اي از روايات

3- مقتضاي قاعده احتياط

گفتار سوم- نسب ناشي از لقاح مصنوعي با اسپرم بيگانه

بند اول- نسب ناشي از لقاح به شبهه با اسپرم اجنبي

بند دوم- نسب طفل ناشي از لقاح عمدي با اسپرم غير شوهر(اجنبي)

1-قائلين به عدم ثبوت نسب

2- قائلين به ثبوت نسب

الف) رابطه طفل با زوج ( شوهر زن)

ب) رابطه طفل با زوجه (مادر)

ج) رابطه طفل با صاحب آب

فصل چهارم- مادر جانشين

مبحث اول- قرارداد مادر جانشين

گفتار اول- تعريف قرارداد مادر جانشين

گفتار دوم- نظرات مخالفان و موافقان

مبحث دوم- وضعيت فقهي حالت مادر جانشين

گفتار اول- لقاح داخل رحمي

بند اول- حالت جانشيني در بارداري

بند دوم- حالت جانشيني با باروري مصنوعي

گفتار دوم- لقاح خارجي رحمي

بند اول- فراهم كردن زمينه لقاح بين اسپرم و تخمك در آزمايشگاه

بند دوم- انتقال جنين تشكيل شده به رحم مادر جانشين

مبحث سوم- نسب در حالت مادر جانشين

مبحث چهارم- مادر كيست؟

گفتار اول- حالت جانشيني در بارداري

گفتار دوم- حالت جانشيني با باروري مصنوعي

مبحث پنجم- آثار نسب

گفتار اول-حرمت نكاح

گفتار دوم-حضانت

گفتار سوم- ولايت قهري

گفتار چهارم- الزام به انفاق

بند اول- انفاق بين كودك و صاحب اسپرم

بند دوم- انفاق بين كودك و صاحب رحم اجاره اي

گفتار پنجم- توارث

بند اول- توارث بين صاحب اسپرم و كودك

بند دوم- توارث بين طفل و صاحب تخمك

بند سوم- توارث بين طفل و صاحب رحم اجاره اي

نتيجه گيري كلي

«مقدمه»

جامعه بشري دائماً در حال تغيير و تحول است. روز به روز مسائل جديدي پيش مي آيد كه از جنبه هاي مخلف نياز به بررسي و پژوهش دارد.

علم حقوق نيز ناگزير است تا همزمان با اين تحولات، توسعه يابد تا جوابگوي نيازهاي جامعه باشد چون در غير اينصورت مشكلات عديده اي بر سر راه جامعه قرار مي گيرد. لذا فقدان قانون در مورد مسائل جديد منجر به هرج و مرج مي گردد. يكي از مسائل جديد كه از جنبه هاي مختلف قابل بررسي است تا مسئاله روشهاي جديد باروري به طريقه مصنوعي مي باشد. مسئاله تلقيح مصنوعي ابتداءاً در مورد گياهان و حيوانات انجام شد و كم كم در مورد انسان هم انجام شد و نتايج مثبتي داشت. تلقيح مصنوعي مي تواند باعث حل مشكلات بسياري از خانواده ها شود كه از نعمت داشتن فرزند محروم اند. ولي البته همچون ديگر مسائل جديد، باعث نگراني ها و مخلفت هايي هم شده است. اين مسئاله فقط از جنبه حقوقي اهميت ندارد و چه بسا جنبه هاي اخلاقي و اجتماعي آن مهمتر از جنبه حقوقي آن باشد. مسائلي همچون تركيب اسپرم با تخمك در خارج از رحم، انتقال جنين زوجين به رحم زن ثالث، تركيب اسپرم مرد وزن بيگانه، پرورش جنين در لوله آزمايشگاه، اهداء تخمك/ جنين و ..... سئوالات بيشماري را ايجاد مي كند.

تلقيح مصنوعي انواع گوناگوني دارد: از جمله تلقيح مصنوعي با اسپرم شوهر، تلقيح مصنوعي با اسپرم بيگانه، حالت مادر جانشين و حالت اهداء تخمك / جنين: كه مادر اين نوشته به بررسي تلقيح با اسپرم شوهر و با اسپرم بيگانه و حالت مادر جانشين پرداخته ايم و بحث اهداء تخمك/ جنين را مورد بررسي قرار نداده ايم.

دراين نوشته، آنچه بيشتر مورد توجه است، بررسي مشروعيت يا عدم مشروطيت طرق تلقيح مصنوعي و بررسي نسب و آثار آن از جمله ارث طفل حاصل از اين طرق است. به اين معنا كه طفل حاصل از طرق تلقيح مصنوعي به چه كس يا كساني ملحق مي شود و آثار اين الحاق چيست؟

و همچنين نظرات فقهاء و حقوقدانان را مورد بررسي قرار داده ايم.

فصل اول

1- تعاريف و كليات:

تلقيح مصنوعي عبارت است از داخل كردن مني مرد به وسيله آلات پزشكي و يا هر وسيله ديگر غير از مقاربت در رحم زن.

طفل حاصل از عمل مزبور را طفل حاصل از تلقيح مصنوعي مي نامند

لقاح در لغت به معناي آبستن شدن و تلقيح به معناي آبستن كردن است.

بنابر اين معناي لغوي لقاح از معناي حقوقي آن دور نگرديده است چون لقاح مصنوعي د اصطلاح حقوقي يعني بارور شدن جنس مؤنث ( اعم از انسان و حيوان و گياه) با وسايل مصنوعي و تلقيح مصنوعي هم به معناي باروركردن جنس مؤنث ( اعم از انسان و حيوان و گياه) از راه وارد كردن اسپرم در رحم جنس مؤنث با وسايل مصنوعي است بدون انجام مقاربت طبيعي

نسب:

نسب از نظر لغت، مصدر و به معني قرابت و علاقه و رابطه بين دو شيئي است و در زبان فارسي، آن را نژاد مي گويند

نسب از نظر اصطلاح حقوقي:

در قانون مدني ايران تعريفي از نسب نشده است ولي علماء حقوق تعاريفي ارائه داده اند: از جمله آقاي محمد عبده بروجردي نسب را چنين تعريف كرده است:

« نسب علاقه اي است بين دونفر كه به سبب تولد يكي از آنها از ديگري يا تولدشان از شخص ثالث حادث مي شود»

آقاي دكتر سيد حسن امامي نسب را چنين تعريف كرده است:« نسب، مصدر است و به معني قرابت و خويشاوندي مي باشد. و اضافه كرده است: « نسب امري است كه به واسطه انعقاد نطفه از نزديكي زن و مرد به وجود مي آيد. از اين امر، رابطه طبيعي خوني بين طفل وآن دو نفر كه يكي پدر و ديگري مادر باشد موجود مي گردد»

نسب، اعم از پدري يا مادري ممكن است مشروع باشد يا نامشروع و همچنين ممكن است حاصل از نزديكي طبيعي باشد يا حاصل از تلقيح مصنوعي

روش تلقيح مصنوعي توانسته است باعث از بين رفتن مشكلات خانواده هايي شود كه به دلايلي از جمله عنن يا انزال سريع و يا عيوب مجاري آلات تناسلي زن و مرد از نعمت داشتن فرزند محروم بوده اند.

2- تعريف مسئاله و موضوع تحقيق:

در حال حاضر امكان فرزند دارشدن زوجين نا بارور از طريقي جديد وجود دارد كه در اين جريان ممكن است از اسپرم مرد بيگانه و يا تخمك زن بيگانه استفاده شود ويا تخمك و اسپرم زن و شوهر در خارج از رحم تركيب شوند و يا از رحم زن ثالثي استفاده شود و يا از جنين اهدايي استفاده شود كه بررسي وضعيت حقوقي طفل حاصل از اين روشها از اهميت فراواني برخوردارمي باشد.

3- سئوالات اصلي تحقيق:

1- آيا نسب طفل ناشي از تلقيح مصنوعي از نظر شرعي مشكلي دارد يا خير؟

2- آيا طفل ناشي از تلقيح مصنوعي در انواع گوناگون آن ارث مي برد يا خير؟

3- نسب طفل ناشي از تلقيح مصنوعي به چه كسي مي رسد و از چه كسي ارث مي برد؟

4- فرضيه هاي تحقيق:

1- نسب طفل ناشي از باروري مصنوعي در انواع مختلف آن مشروع و قانوني است.

2- در حالت مادر جانشين، طفل منسب به پدر و مادرحكمي خواهد شد.

5- اهداف تحقيق:

1- تبيين و روش ساختن نسب وارث طفل ناشي از تلقيح مصنوعي

2- بررسي موانع و مشكلات تلقيح مصنوعي از جمله در مورد نسب وارث كودك ناشي از آن

3- بررسي وضعيت طفل در شرع و قانون

6- اهميت تحقيق:

با توجه با اينكه اين مسائل در جامعه ظهور مي كند و انجام مي شود و تقاضاي زيادي هم ممكن است براي آن وجود داشته باشد و از طرف ديگر در مورد مسائل حقوقي و تكاليف و وظايف حقوقي طرفين ابهام و پيچيدگي وجود دارد، اهميت اين تحقيق روشن ميشود.

7- روش تحقيق و شيوه گرد آوري مطالب:

روش اين تحقيق، روش تحليل منطقي و استدلالي است.و روش اصلي گرد آوري مطالب، روش كتابخانه اي است و همچنين استفاده از شبكه هاي اطلاعاتي كامپيوتري.