مقدمه:

چه بخواهیم چه نخواهیم، کامپیوتر جزیی از زندگی روزمره ما شده است. حتماً‌ شما تا به حال کلیپی را با کامپیوتر تماشا کرده‌اید، از آهنگی با کیفیت دیجیتال لذت برده‌اید، متنی را تایپ کرده‌اید یا شبی را به گشت و گذار در دنیای اینترنت یا چت رومها به صبح رسانده‌اید! بستر اجرایی همه این برنامه‌ها، برنامه‌ای مادر، به نام سیستم عامل است. به احتمال زیاد شما یکی از نسخه‌های ویندوز مایکروسافت مانند ویندوز 98 یا XP را استفاده می‌کنید. آیا تا به حال برایتان پیش نیامده که کامپیوترتان خود به خود Rest شود یا یک روز صبح که کامپیوتر اداره‌تان را روشن می‌کنید. ویندوز بالا نمی‌آید.

آیا تا به حال به فکر امتحان کردن سیستم عامل دیگری افتاده‌اید؟‌ یک سیستم عامل با کارایی بیشتر:‌ یک سیستم عامل امن، چند منظوره، قابل اعتماد و کاربردی به معنای واقعی کلمه، البته مقصود تولیدات شرکت انحصار طلب مایکروسافت یا سیستم عامل صنعتی یونیکس (UNIX)‌ و یا سیستم گرانقیمت اپل مکینتاش (Apple Macintosh) نیست. ما می‌خواهیم از سیستم عامل دیگری صحبت کنیم:‌

سیستم عامل آزاد لینوکس linux

اگرچه لینوکس خالق مشخصی ندارد، ولی این لینوس توروالدز (linus Torvalds) دانشجوی فنلاندی بود که در 215 آگوست 1991، این راه را آغاز کرد. او از همان ابتدا رویای ایجاد یک سیستم عامل open source یا متن باز با کارایی بالا، ضریب اطمینان فوق‌العاده و امنیت باور نکردنی را در سر می‌پروراند، صحبت از من باز با کارایی بالا، ضریب اطمینان فوق‌العاده و امنیت باور نکردنی را در سر می‌پروراند. صحبت از متن باز بودن لینوکس به میان آمد؛ کسانی که تا اندازه‌ای با زبانهای برنامه‌نویسی آشنایی دارند می‌دانند که سیستم عاملهایی مانند ویندوز مایکروسافت که خود را در دسترس همگان قرار نمی‌دهند و آنچه که کاربران خریداری می‌کنند، تنها برنامه قابل اجرایی است که هیچ اطلاعاتی از جزئیات درونی کارکرد سیستم عامل را نمی‌توان از آن فهمید. اما در مورد لینوکس وضع به گونه دیگری است؛ به این صورت که sorce یا کد لینوکس برای کلیه علاقه‌مندان و برنامه‌نویسان باز و قابل تغییر و بهینه‌سازی است.

لینوس توروالدز هسته لینوکس موسوم به کرنل را تحت امتیاز Gpl: GNU General public license منتشر کرد، طبق این امتیاز که در برابر امتیاز انحصارطلبانه کپی‌رایت (copy right)‌ کپی لفت (copy left) نامیده می‌شود،‌ کاربران و برنامه‌نویسان اجازه هر گونه دخل و تصرف در کد برنامه‌ها، استفاده مجدد از کل یا بخشی از برنامه‌ها در برنامه‌ای دیگر و فرش یا پخش مجدد برنامه‌ها را دارند؛ به شرط اینکه ماهیت باز متن برنامه‌ها تحدید نشود و تمام حقوق کپی لفت به خریدار نیز منتقل شود.

لینوکس در ایران

حدود دو سال است که دولت جمهوری اسلامی ایران پروژه‌ای را برای فارسی‌سازی لینوکس و نهایتاً تولید سیستم عامل ملی تدوین کرده است. تصویب این طرح به پیشنهاد مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات پیشرفته شریف (AICTC) و با مدیریت این مرکز انجام شد. این پروژه از پنج پروژه زیر تشکیل شده است:

1ـ توسعه نرم‌افزارهای منبع آزاد

2ـ تدوین استراتژی استفاده از نرم‌افزارهای منبع آزاد

3ـ پروژه لینوکس فارسی

4ـ توسعه کاربردیهای لینوکس

5ـ تشکیل انجمن open source ایران

طبق برنامه زمان‌بندی شده نیمه سال 2006 میلادی باید شاهد اتمام این پروژه باشیم!

لینوکس: یکی از زیباترین دستاوردهای بشری

لینوکس در سایه همکاری و تبادلات علمی هزاران نفر در سرتاسر جهان ایجاد شده و توسعه یافته است. گستردگی این مشارکت به قدری است که سیستم عامل لینوکس را زیباترین دستاورد همکاری جمعی بشر نامیده‌اند. فرهنگی که بر جامعه لینوکس و متن باز حاکم است فرهنگ یاری، اشتراک اطلاعات و تلاش برای بهبود هر چه بیشتر محصولات است. هر کس می‌خواهد با این سیستم عامل کار کند، باید تمامی دیدگاه‌ها و عقاید قبلی خود را درباره نرم‌افزار و سیستم عامل کنار بگذارد و

با یک دیدگاه جدید وارد دنیای لینوکس شود، چون لینوکس در جهانی با فرهنگ متفاوت زندگی می‌کند.

فصل اول

تاریخچه لینوکس

تاریخچه لینوکس

شروع داستان لینوکس

در سال 1991 در حالی که جنگ سرد رو به پایان می‌رفت و صلح در افقها هویدا می‌شد، در دنیای کامپیوتر، آینده بسیار روشنی دیده می‌شد. با وجود قدرت سخت‌افزارهای جدید، محدودیتهای کامپیوترها رو به پایان می‌رفت. ولی هنوز چیزی کم بود … و این چیزی نبود جز فقدانی عمیق در حیطه سیستمهای عامل.

داس، امپراطوری کامپیوترهای شخصی را در دست داشت. سیستم عامل بی‌استخوانی که با قیمت 50000 دلار از یک هکر سیاتلی توسط بیل گیتز (Gates Bill) خریداری شده بود و با یک استراتژی تجاری هوشمند، به تمام گوشه‌های جهان رخنه کرده بود. کاربران PC انتخاب دیگری نداشتند. کامپیوترهای اپل مکینتاش بهتر بودند. ولی قیمتهای نجومی، آنها را از دسترس اکثر افراد خارج می‌ساخت.

خیمه‌گاه دیگر دنیای کامپیوترها، دنیای یونیکس به خودی خود بسیار گرانقیمت بود. آنقدر گرانقیمت که کاربران کامپیوترهای شخصی جرات نزدیک شدن به آنرا نداشتند. کد منبع یونیکس که توسط آزمایشگاههای بل بین دانشگاهها توزیع شده بود، محتاطانه محافظت می‌شد تا برای عموم فاش نشود. برای حل شدن این مسئله، هیچیک از تولید‌کنندگان نرم‌افزار راه حلی ارائه ندادند.

بنظر می‌رسید این راه حل به صورت سیستم عامل MINIX ارائه شد. این سیستم عامل، که از ابتدا توسط اندرو اس. تانناوم (Andrew S. Tanenbaum) پروفسور هلندی، نوشته شده بود به منظور تدریس عملیات داخلی یک سیستم عامل واقعی بود. این سیستم عامل برای اجرا روی پردازنده‌های 8086 اینتل طراحی شده بود و بزودی بازار را اشباع کرد.

بعنوان یک سیستم عامل، MINIX خیلی خوب نبود. ولی مزیت اصلی آن، در دسترس بودن کد منبع آن بود. هر کس که کتاب سیستم عامل تاننباوم را تهیه می‌کرد، به 12000 خط کد نوشته شده به زبان C و اسمبلی نیز دسترسی پیدا می‌کرد. برای نخستین بار، یک برنامه‌نویس یا هکر مشتاق می‌توانست کد منبع سیستم عامل را مطالعه کند. چیزی که سازندگان نرم‌افزارها آنرا محدود کرده بودند. یک نویسنده بسیار خوب، یعنی تاننباوم، باعث فعالیت مغزهای متفکر علوم کامپیوتری در زمینه بحث گفتگو برای ایجاد سیستم عامل شد. دانشجویان کامپیوتر در سرتاسر دنیا با خواندن کتاب و کدهای منبع، سیستمی را که در کامپیوترشان در حال اجرا بود، درک کردند و یکی از آنها بینوس توروالدز نام داشت.