فهرست مطالب

عنوان:

مقدمه

تعريف سراميك

مواد نووسراميك هاي پيشرفته

. فن آوري ضد سايش در سطوح سراميكي

نانوسراميك

فلدسپار-ماده مورد استفاده در سراميكها

منابع

مقدمه:

زماني كه بشر به استفاده از ظروف سفالين پرداخت، دست ساخته هايش بسيار ابتدائي و عاري از هر گونه تزئين يا پوشش لعاب بود، ولي بتدريج كه ذوق و سليقه و حسن زيبائي شناسي قوت گرفت ظروف سفالين به نقوش گوناگون و سپس به پوشش لعاب آرايش داده شد.
كاوشهاي باستانشناسي در محوطه هاي باستاني ايران مويد آن است كه تسلسل و تكامل ساخت ظروف بي لعاب در قرون متمادي حفظ گرديده و هنرمندان سفالگر با پيشرفت هنر سفلگري همزمان و در كنار ظروف سفالين لعابدار در ظروف بي لعابدار در ظروف بي لعاب نيز مبتكر بوده و اين شيوه و سنت را تا به امروز حفظكرده اند. وفور ظروف بي لعاب به نسبت انواع ديگر سفالينه بعلت كاربرد اين نوع سفالينه در زندگي توده مردم بوده است.
تاريخ گذاري ظروف بي لعاب اوايل اسلام بعلت ادامه سنت سفالگري ساساني ، بسيار مشكل است و بدين سبب متخصصان اين نوع سفالينه را عرب ساساني ناميده اند.
پس از سقوط امپراتوري ساسانيان ( سال 622 ميلادي ) و گرايش ايرانيان بدين مبين اسلام قسمتهائي از اين سرزمين تا مدتها تحت تاثير شيوه هاي هنري گذشته قرار داشته است كه از آنجمله ناحيه درياي خزر مي باشد. در اين منطقه روش و سنت هنر ساساني بويژه در زمينه فلز كاري و سفالگري ادامه يافته و ظروف سفالين بشيوه متقدم ساخته مي شده است. حفريات باستانشناسي در ناحيه درياي خزر كه محوطه هاي باستاني بيشماري را در بر ميگيرد . كشف ظروف سفالين اواخر ساساني و اوايل اسلامي و قابل مقايسه بودن آنها اين نظريه را اثبات مي نمايد. پژوهشهاي باستانشناسي سالهاي اخير در مراكز تمدنهاي اسلامي ايران چون : نيشابور ، ري، جرجان، سيراف، استخر، تخت سليمان، سلطانيه، فسا، غبيرا و شوش كه در ادوار اسلامي از آباداني و ثروت برخوردار بوده اند شناخت باستانشناسان را در تكامل سفالينه بي لعاب تا حدي آسانتر كرده است. سفالينه بي لعاب اسلامي بسيار متنوع و از جهات مختلف مانند خمير، شكل و تزئين قابل بررسي است.

خمير:
گل خمير كه در ساخت ظروف سفالين بي لعاب بكار برده شده برنگهاي نخودي، قرمز و خاكستري است، كه بصورت نرم و سخت ساخته شده است.

شكل:
سفالگران اسلامي در ساخت ظروف بي لعاب از شكلهاي گوناگون استفاده نموده و ساخت بعضي از ظروف مانند كوزه در ادوار مختلف بيك شكل ادامه داشته است، بطوريكه شناخت و تاريخ گذاري اين نوع ظروف تا حدودي مشكل شده است.

مهمترين گروه سفالينه بي لعاب را خمره، كوزه و آبخوري تشكيل مي دهد كه عموما با خمير قرمز يا نخودي ساخته مي شده و در اغلب كاوشهاي باستانشناسي محوطه هاي اسلامي، به وفور يافت شده است.

اشكال ظروف شامل: خمره، كوزه، آبخوري، كاسه، پياله، بشقاب، گلدان، قمقمه و ديگر انواع ظروف سفالين مورد نياز روز مره زندگي بوده كه هر يك با ويژگيهاي مشخص از نظر بدنه، دسته، پايه و لبه ساخته مي شدند

تعريف سراميك

واژه سراميك كه از كلمه يوناي «كراموس» گرفته شده است به معناي «سفالينه» يا «شيء پخته شده» است. چرا كه منشا پيدايش اين علم، سفالينه‌ها هستند كه بشر اوليه آنها را از گل رس مي‌ساخت و قدمت آنها به بيش از 6000 سال قبل، يعني پيش از كشف و استفاده از فلزات مي‌رسد و هنوز نيز استفاده از ساخته‌هاي سفالي در جوامع مختلف رونق دارد. و شايد به همين دليل هرگاه نام سراميك برده مي‌شود، بسياري از مردم تنها به ياد ظروف سفالي و ديگر سفالينه‌ها مي‌افتند. در حالي كه علم سراميك نوين محدود به ساخت ظروف گلي و سفالينه‌هاي سنتي ديگر نمي‌شود، بلكه اين علم اكنون به عنوان شاخه بسيار مهمي در علوم مختلف بويژه علوم فني و مهندسي مطرح است و در تمامي علوم و صنايع از جمله در كامپيوترها، راكتورهاي اتمي، صنايع پيچيده الكترونيكي، صنايع ذوب فلزات و ... كاربرد پيدا كرده است.

دكتر واهاك مارقوسيان استاد متالوژي در معرفي اين علم مي‌گويد:

«امروزه سراميك را هنر ساخت ظروف سراميكي و سفالينه‌ها نمي‌دانيم بلكه آن را به صورت علمي وسيعتر از ساخت اين‌گونه وسايل تعريف مي‌كنيم. بر اين اساس مي‌توان گفت كه سراميك به طور كلي هنر و علم ساختن و به كاربردن اشياء جامدي است كه اجزاء تشكيل‌دهنده اصلي و عمده آنها مواد غيرآلي و غيرفلزي است يعني علم سراميك علاوه بر سفالينه‌ها شامل انواع چيني‌ها، ديرگدازها، فرآورده‌هاي رسي ساختماني ، مواد ساينده, لعاب‌هاي چيني، سيمان، شيشه، مواد مغناطيس غيرفلزي، فروالكتريك‌ها، تك بلورهاي مصنوعي و محصولات پيچيده‌تر ديگر مي‌شود.