تعريف انگيزش :

روانشناسان انگيزش را فرآيند هايي مي دانند كه در برانگيختن ، جهت دادن و پايايي رفتار نقش آفرين هستند. در واقع انگيزش يك حالت فرض در موجود زنده است كه برانگيزاننده‌ي رفتار مي باشد و ارگانيسم را به قسمت يك هدف سوق مي دهد .

تفاوت انگيزه و انگيزش :

از نظر دستور زبان فارسي انگيزه اسم و انگيزش اسم مصدر از مصدر «انگيختن» است . بنا به نوشتة لغت نامة دهخدا ، انگيختن يعني حركت درآوردن .

انگيزه يعني سبب ، علت و چيزي كه كسي را به كاري وادار كند . انگيزش يعني تحريك و ترغيب : تحريك حالتي است كه در اثر دخالت يك محرك (انگيزه) به وجود مي آيد . فرق اين دو ، تا اندازه اي مثل فرق محرك با تحريك است مي دانيم كه تحريك حالتي است كه در اثر دخالت يك محرك بوجود مي آيد . حال اگر انگيزش را تحريك بناميم انگيزه محرك است ، براي نمونه انقباض و انبساط مردمك چشم بر اثر نور (مثال محرك و تحريك) .

انواع انگيزه‌ :

1-نيازها 2-تمايلات 3-مشوقها 4-سائقها

نياز : يعني حالت كمبود ، اصطلاح نياز دست كه در دو معني مختلف به كار رفته است :

1-نيازهاي جسمي يا فيزيولوژيك

2-نيازهاي رواني

نيازهاي رواني حتماً بايد ارضاء شوند تا بتوانيم زنده بمانيم .

برخي از نيازهاي جسمي ، در صورتي كه بخواهيم زنده بمانيم حتماً بايد ارضاؤ شوند . اين نيازها عبارتند از نياز به اكسيژن ، غذا ، آب ، اجتناب از درد ،‌درجه حرارت مناسب و حذف مواد زائد .

برخي نيازهاي جسمي يا فيزيولوژيك مثل گرسنگي و تشنگي حالت هايي هستند كه كمبود فيزيكي را نشان مي دهند . بعنوان مثال وقتي براي مدتي غذا نخوريم يا آب ننوشيم ، احساس مي كنيم كه به غذا يا آب نياز داريم، پس بدن ارگانيسمي است كه به اكسيژن ، مايعات ، كالريها ، ويتامين ها ، مواد معدني و غيره نياز دارد .

در ميان نيازهاي رواني ، مي توان نياز به پيشرفت ، قدرت ، عزت نفس ، تاييد اجتماعي و تعلق را نام برد . نيازهاي رواني ، از دو جنبة مهم ، با نيازهاي فيزيولوژيك تفاوت دارند . از يك طرف نيازهاي رواني الزاماً به حالت هاي كمبود استوار نيستند . مثلاً متخصصي كه نياز به پيشرفت شديدي نشان مي دهد ممكن است در گذشته ، بارها موفق شده باشد . از طرف ديگر ممكن است نيازها از پيش آموخته شده باشند يا حتي بتوان به كمك تجربه آنها را آموخت ، در صورتي كه نيازهاي فيزيولوژيك ،‌در ساخت فيزيكي ارگانيسم وجود دارند . از آنجا كه انسانها از يك ساخت زيستي مشابهي برخوردار هستند . فرض بر اين است كه نيازهاي فيزيولوژيك همانندي نيز خواهند داشت و چون تجربه هاي يادگيري انسانها متفاوت استا . فرض بر اين است كه از نظر نيازهاي رواني كاملاً متفاوت باشند .

2-ميل : عبارت است از حالت برانگيختگي ارگانيسم بر اثر يك نياز .

تمايلات زيستي و فيزيولوژيكي : نيازهاي فيزيولوژيك ، تمايلات فيزيولوژيك را به وجود مي آورند . تمايلات فيزيولوژيك يعني حالتي كه در درون ارگانيسم فعال مي شوند و رفتاري را بوجود مي آورند كه اين نيازهاي فيزيولوژيك را كاهش مي دهد . اين تمايلات ذاتي هستند يعني اكتسابي نيستند . بنابراين به آنها تمايلات اوليه گفته مي شود . اما يادگيري مي تواند رفتاري را كه موجب ارضاء آنها مي شود تحت تاثير قرار دهد .

در ايجاد انگيزش علاوه بر عوامل دروني كه شامل دستگاه عصبي ، درون ريز و اندام هاي بيروني است . عوامل بيروني مانند عوامل شناختي ، محيطي و اجتماعي و فرهنگي نيز دخيلند .

تمايلات اجتماعي : پول ، موفقيت ، قدرت و ... نمونه هايي از تمايلات اجتماعي هستند . تمايلات اجتماعي از اين نظر با تمايلات اوليه تفاوت دارند كه از طريق يادگيري اجتماعي آموخته مي شوند اما درست مثل تمايلات فيزيولوژيك و تمايلات تحريك خواهي ، تمايلات اجتماعي نيز ما را بر مي انگيزد و رفتاري ايجاد مي كند كه متوجه يك هدف است .

3-سائق : اصطلاح رواني است نه زيستي . سايق نه نيازهاي فيزيولوژيكي به تنهايي بلكه ويژگي انگيزشي نيز دارند . زيرا رفتار را نيرومند مي سازند و آن را هدايت مي كنند . براي مثال ، ميل ما به خوردن از احساس اشتها ناشي مي شود ، نه لزوماً از پايين بودن قند خون يا سلول هاي چربي چروكيده . به عبارت ديگر ما از سايق رواني آگاهيم نه از نياز واقعي بدن . وقتي كه سايق به اندازة كافي براي جلب توجه فرد ، نيرومند مي شود او را براي انجام دادن رفتارهاي هدف گرايي آماده مي كند كه مي تواند سايق را كاهش دهد .

4-مشوق : يك شي مشخص يا موقعيتي است كه مي تواند نيازي را برطرف كند يا به خودي خود جالب باشد و فرد را براي پرداختن يا نپرداختن به يك زنجيرة رفتار جذب يا دفع كند . برخي از مشوقها تقويت كنندة نخستين ناميده مي شوند چون بدون يادگيري قبلي در نقش پاداش عمل مي كنند . براي مثال طعم شيرين غذا ، برخي ديگر تقويت كننده هاي ثانويه هستند كه اثربخشي آنها حداقل تا حدودي ناشي از يادگيري نوعي رابطه بيان آنها و ساير رويدادهاست براي مثال پول و يا نمره و ...

نظريه هاي مشوقي انگيزش تاكيد خاصي بر رابطه يادگيري و تجربه با كنترل انگيزش دارند . نيازها و مشوقها مستقلاً بر هم اثر گذاشته و تمايلات را تحت تاثير قرار مي دهند . وقتي نيازهاي قوي با مشوقهاي جذاب تركيب شوند قوي ترين تمايلات را به وجود مي آورند .