فهرست مطالب

عنوان:

چکیده

واژگان کلیدی

زمینه‌سازی تربیت دینی پیش از تولد

زمینه‌سازی تربیت دینی در آغاز تولد

پیشگیری از تحریكات جنسی كودكان

مهرورزی و محبت

تأمین امینت و میدان دادن به كودكان

تكریم و احترام به كودك

شیوه‌های تكریم و احترام به کودک

شخصیت دادن به كودك و مشاركت دادن در كارها

منابع

چكیده:

تربیت دینی به مفهوم فراگیر آن كه به معنای آموزش و پرورش دینی است؛ می‌تواند كلیدی‌ترین نقش را در توسعه معنوی و كمال یك جامعه دینی ایفا نماید. هرگونه كاستی یا كوتاهی در این امر، موجب بروز اختلالات و نابهنجاری‌‌های جبران ناپذیری در پرورش نسل نوین هر جامعه می‌شود. از این‌رو، برای اصلاح جامعه و پیشگیری از انحرافات اجتماعی، لازم است، فرایند تربیت در اندیشه دینی، شناسایی شود. از آن‌جا كه آغاز این امر در خانواده است، این گفتار فرآیند آموزش و پرورش دینی را از خانواده آغاز و در گستره‌های فراتر دنبال می‌كند. روش‌ها و راهكارهای زمینه‌سازی تربیت دینی پیش از تولد، آغاز تولد و پس از آن را در چارچوب كریمه‌های قرآنی، سیرة پیامبر و امامان معصوم به بحث می‌گذارد. راهكارهای بهینه‌سازی فرایند پرورش دینی در خانواده، در قالب بحث‌هایی همانند پیشگیری از تحریكات جنسی كودكان، ابراز مهر و محبت، تأمین امنیت، تكریم و احترام فرزندان و بازی كودكان دنبال شده و پس از طرح عمده‌ترین عوامل ضعف و كاستی تربیت دینی فرزندان و آسیب‌شناسی آموزش دینی، به برخی از روش‌های درست برخورد با نوجوانان اشاره شده است.

واژگان كلیدی:

تربیت دینی، پرورش، آموزش، انحرافات اجتماعی، تكریم فرزندان، مهرورزی، تبعیض، تحریكات جنسی، تأمین امنیت، صداقت، خانواده، بازی كودكان

بهینه‌سازی تربیت دینی فرزندان و پیشگیری از آسیب‌ها و انحرافات تربیتی و سازوكارهای تربیتی اسلام جهت درك بیشتر لذت دینی دغدغة ذهن و دل همة پدران، مادران و مربیان دلسوز جامعه است. آمارهای نگران‌كنندة آسیب‌ها و انحرافات اجتماعی، حساسیت همه را برانگیخته و آنان را با این پرسش اساسی مواجه كرده كه چه كاری باید انجام دهند؟ این دغدغه‌ها ما را بر آن داشت كه به سراغ یكی از صاحب‌نظران علوم تربیتی و كارشناسی آموزش و پرورش كشور رفته و پرسش‌ها را در چند نشست با ایشان در میان بگذاریم. اینك بخش اول این نشست در موضوع فرایند تربیت دینی فرزندان در خانواده تقدیم می‌گردد.

تربیت دینی از حیث علوم تربیتی، چگونه مفهوم ‌شناسی می‌شود؟

مجموعة اقدامات رفتاری و گفتاری كه به تربیت و سامان‌یابی شخصیت دینی انسان می‌انجامد، فرایند تربیت دینی نام‌گذاری می‌شود. اما در مفهوم عام‌تر، تربیت دینی معادل واژة انگلیسیreligious education است كه واژة education هم بر آموزش و پرورش و هم بر تربیت قابل اطلاق است. بكارگیری متغیر آموزش، در فرایند پرورش از این رو است كه اقدامات پرورشی، جدا و بریده از عملكردهای آموزشی نمی‌توانند پیش برنده و مفید باشند. بسیاری از منش و ساختارهای شخصیتی كه بر اثر اقدامات عملی و رفتاری در فرد ایجاد می‌شوند، ریشه آموزشی دارند. البته آموزش به تنهایی كافی نیست و اقدامات مكمل پرورشی هم، لازم و ضروری است. بنابراین، در جهت آسیب‌شناسی تربیت دینی، هم آسیب‌شناسی آموزش و هم آسیب‌شناسی پرورش دینی لازم است تا در پی این آسیب‌شناسی بتوان گام‌های مؤثری در پیشگیری از انحرافات اجتماعی برداشت؛ به ویژه در جامعة دینی ما كه نقص در این امر می‌تواند از مهم‌ترین عوامل ایجاد انحرافات شمرده شود.[1]

برای شناخت راهكارهای آموزشی و پرورشی دین، یادآوری دو نكته لازم است: نخست این كه، پرورش یا آموزش یك فرایند است یعنی كاری ناگهانی نیست كه بتوان با آن برخوردهای كلیشه‌ای كرد. دوم این‌كه؛ در تربیت دینی، باید بین خود تربیت و زمینه‌سازی برای آن، جداسازی داشته باشیم. تربیت فرایندی است كه باید آن را از نقطه صفر آغاز كرد و زمینه‌های تربیت هم، بخشی از این فرایند است. از این رو، پرداختن به زمینه‌های تربیت دینی نیز همانند خود تربیت مهم و سرنوشت ساز است. برای نمونه یكی از اهداف تربیت دینی این است كه فرزندان ما اهل بیت و خاندان نبوت (ص) را الگو و مدل زندگی خود بدانند و پای در راه آنان بگذارند. بسترسازی و هموارسازی این الگوپذیری، در آموزه‌های دینی به صورت پای‌بندی به دستورها و آداب مستحب ویژه‌ای آمده است. شاید به سادگی نتوان برای برخی از این آداب، معیار و توجیه علمی پیدا كرد اما تأكید و عملكرد خود اهل بیت (ع) و توجه به پیامدهای مثبت آن، نشانگر لزوم پایبندی به این آداب است.