چالش‌ها و فرصت‌هاي توسعه صنايع فرهنگي در كشور از ديد صاحب‌نظران (گزارش هم‌انديشي)

صنايع فرهنگي، قدمت و پيشينه‌اي ديرينه در كشورمان دارد. از فرش كاشان و تبريز گرفته كه زينت‌بخش تالار قصر پادشاهان بوده تا ظرف‌هاي سفالي و قلم‌كاري شده كه زينت‌بخش سفره‌هاي ايرانيان مي‌باشد و همچنين هزاران هزار مورد ديگر كه متعلق به تمدن هزاره ايران اسلامي بوده است. در حالي‌كه تنها صنعت فرهنگي تمدن غرب، صنعت سينما بوده كه كاملاً جنبه اقتصادي و سياسي دارد.

مقدمه

عصر قدرت‌نمايي ماشين و خستگي دنياي ديجيتال، احتياج به اقتصادي دارد كه با ماهيتي متفاوت، روح انسان‌ها را آرامش داده و عرصه رقابت اقتصادي را نيز مديريت كند. اين‌گونه است كه نام "صنايع فرهنگي" در رده اول برنامه‌‌ريزي‌هاي اقتصادي كشورها قرار مي‌گيرد.

از طرفي صنايع فرهنگي، قدمت و پيشينه‌اي ديرينه در كشورمان دارد. از فرش كاشان و تبريز گرفته كه زينت‌بخش تالار قصر پادشاهان بوده تا ظرف‌هاي سفالي و قلم‌كاري شده كه زينت‌بخش سفره‌هاي ايرانيان مي‌باشد و همچنين هزاران هزار مورد ديگر كه متعلق به تمدن هزاره ايران اسلامي بوده است. در حالي‌كه تنها صنعت فرهنگي تمدن غرب، صنعت سينما بوده كه كاملاً جنبه اقتصادي و سياسي دارد.

حال چه شده است كه ما با چنين پشتوانه‌هايي، اكنون اين‌چنين تهيدست و بي‌بضاعت در اين قرار گرفته‌ايم.

اين آسيب جدي و پراكندگي و عدم يكپارچگي و نداشتن برنامه‌ي مدون جهت توسعه و ساماندهي اين صنعت در كشور، انديشگاه تحليلگران فناوري نوين شريف را بر آن داشت تا با استفاده از ملجاء همايش بتواند اولين گام را در بازگشايي مسير توسعه و ساماندهي اين صنعت بردارد.

اين همايش از جانب انديشگاه تحليلگران فناوري نوين شريف و با همكاري شبكه تحليلگران فناوري ايران در تاريخ 14 آبان 1387 در محل تالار انديشه حوزه هنري برگزار شد. در ادامه چكيده‌اي از سخراني‌هاي صاحب‌نظران در همايش از منظرتان مي‌گذرد.

گزارش سخنراني‌هاي همايش:

پروفسور مولانا (مشاور محترم رئيس جمهور در امور رسانه و رئيس دانشكده علوم ارتباطات دانشگاه جورج واشنگتن):

پروفسور مولانا، با ارايه سخنراني تحت عنوان "تعريف و ادبيات صنايع فرهنگي به‌عنوان كليد پيشرفت" به تعريف ادبيات و بيان اهميت موضوع و همچنين با ذكر آمار بسيار ضعيف در حوزه برخي از محصولات فرهنگي همچون روزنامه و نشريه در ايران، وضعيت تاسف‌انگيزي را خاطر نشان كردند.

ايشان با اشاره به اهميت توسعه صنايع فرهنگي كشور، گفتند:

"توسعه صنايع فرهنگي با وحدت ملي و همبستگي مردم، آموزش و پرورش، راديو و تلويزيون، تشكل سياسي و عمومي، امنيت كشور، اخلاق، دين، سنت، هنر و تفريحات رابطه مستقيم دارد"

دكتر عزيرزاده (معاون محترم مدير كل سازمان آيسسكو):

دكتر عزيززاده، ميهمان ويژه همايش بودند كه پيغام آيسسكو به همايش را قرائت فرمودند. در بخشي از اين پيام آمده بود:

"به عقيدة ISESCO، ايران از جمله كشورهايي است كه توانسته است ديدگاهي كلي‌نگر نسبت به ميراث فرهنگي داشته باشد و اين امر نه تنها از طريق ابنيه، آثار تاريخي و موزه‌ها، بلكه از طريق توسعه صنايع فرهنگي و تجارت فرهنگي، منجر به ابقاء و ارتقاء ميراث اين كشور مي‌گردد."

دكتر ايماني (معاون محترم هنري وزارت فرهنك و ارشاد اسلامي):

ايشان با موضوع "اقتصاد هنر و فعاليت‌هاي هنري و نقش آن‌ها در توسعه صنايع فرهنگي" از پيوندهاي ناگسستني هنر و اقتصاد ياد كردند و به نقش مهم اين فعاليت‌ها در شكل‌دهي شخصيت اجتماعي جامعه و نيز چرخاندن چرخه‌هاي اقتصادي اشاره كردند. ايشان همچنين گزارشي از فعاليت‌هاي مربوط به معاونت هنري وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در ارتباط با صنايع فرهنگي ارائه كردند.

دكتر سعيدآبادي (دبيركل محترم يونسكو در ايران):

دكتر سعيد‌آبادي گزارشي از نقشة استراتژي فرهنگي كشورهاي پيشرفته و در حال توسعه را دادند و با ذكر آمار ساليانه يونسكو در حوزه صنايع فرهنگي، متذكر شدند كه جايگاه ايران در اين آمار بسيار پايين است و اگر مديران فرهنگي كشور براي توسعه اين صنايع اقدامي جدي در پيش نگيرند، ما در مدت كوتاهي شاهد از دست دادن همه ظرفيت‌هاي كشور خواهيم بود.

مهندس واعظي (دبير محترم شوراي فرهنگ عمومي و دبيركل نهاد كتابخانه‌هاي عمومي كشور):

ايشان با ذكر رابطه مستقيم شكل‌دهي فرهنگ عمومي و نظام توليد صنايع فرهنگي، اشاره داشتند كه "از جمله عوامل تحول اساسي شكل‌گيري فرهنگ عمومي، مي‌توان 3 عامل حكومت، اقتصاد و ارتباطات را نام برد. صنايع فرهنگي در واقع مي‌تواند عرصه تداخل و درهم‌آميزي و پيوند اين عرصه‌ها باشد.

دكتر كريمي (دبيركل محترم كميسيون ملي آيسسكو در ايران):

دكتر كريمي، با عنوان "نقش صنايع فرهنگي در هويت بخشي امت اسلامي" ايراد سخنراني كردند. ايشان به اين نكته اشاره كردند كه صنايع فرهنگي، بار فرهنگي بسيار سنگيني دارند و اگر زماني كشوري نتواند در مقابل بار صنايع فرهنگي توليدي ديگران بايستد، به‌طور كلي هويت خود را از دست خواهد داد و بازگرداندن اين هويت از دست رفته كاري ناممكن خواهد بود.

مهندس بنيانيان (رياست محترم حوزه هنري سازمان تبليغات اسلامي):

مهندس بنيانيان با موضوع "صنايع فرهنگي و نقش آن‌ها در استراتژي توسعه فرهنگي كشور با رويكرد مهندسي فرهنگي"، به بررسي نقش و اهميت مديريت صحيح صنايع فرهنگي در نقشة مهندسي فرهنگي كشور تاكيد نمودند و بيان داشتند كه بدنة مريض فرهنگ تا زماني كه به درونش نگاهي عميق نداشته باشيم، مريض‌تر خواهد شد. ايشان بيان داشتند كه گاهي فرهنگ خلاصه مي‌شود در ساختن فرهنگ‌سراها و ساختن مدرسه و مسجد در حالي‌كه به بطن مكان‌هاي فرهنگي هيچ اهميتي داده نمي‌شود.