تجلی نیایش

امروز مردی از تبار نور می آید تا نیایش در آیینه وجودش تجلی یابد؛ مردی که ذره ذره هستی اش، الهی و ملکوتی است. او می آید تا صحیفه تابناک و جاویدان عشق را با زلال اشک هایش در کتابچه عالم بنگارد. او می آید تا ملکوت را در سخنانش معنا کند. او می آید تا حماسه حسین را تفسیر کند. می آید تا سلاله نبوی را امتداد بخشد و چراغ هستی بخش علوی را در زمانه تاریک و پر از ابهام، روشن نگاه دارد. او که نور کوثر است و مفهوم بندگی در زلال کلماتش جاری است. ای امام عاشقان و اسوه نیایشگران! مقدمت پر نور باد.

سیمای معنوی امام سجاد علیه السلام

آیینه پاکی ها

برخی از القاب امام سجاد علیه السلام عبارت است از: پیشوای زاهدان (قُدوة الزاهدین)، مهتر پرهیزکاران (سیدالمتقین)، زیور صالحان (زین الصالحین) و چراغ شب زنده داران (منارالقانتین). یکی از محققان درباره القاب حضرت می نویسد: این لقب ها را صرافان گوهرشناس و عارفان انسان جو به این امام داده اند؛ آنان که در آن دوران تاریک از دیو و دد ملول شده بودند و با مشاهده او، کسی را دیدند که آن دانشمند در روز روشن با چراغ، گرد شهر در پی او می گردید و نمی یافت. آن حضرت علیه السلام ، مصداق کامل «عبادالرحمن» بود. بیشتر کسانی هم که این لقب را بدو دادند، نه شیعه بودند و نه او را امام و منصوب از سوی خدا می دانستند، ولی نمی توانستند آنچه را در او می بینند ندیده بگیرند. هر یک از این لقب ها نشان دهنده مرتبه ای از کمال نفس و درجه ای از ایمان و مرحله ای از تقوا و پایه ای از اخلاص است.

محو جمال حق

اوج معنوی پیشوای نیایشگران، حضرت امام زین العابدین علیه السلام در نماز نمودار می شد. آن حضرت در هنگام نماز چنان محو جمال پروردگار بود و در یاد خدا غرق می شد که از حوادث اطراف خود غافل می گشت. روزی در خانه ایشان آتش سوزی رخ داد و زمانی دیگر یکی از فرزندان وی آسیب دید، ولی آن حضرت تا پایان نماز از آنها اطلاع نیافت و نماز را ادامه داد. امام باقر علیه السلام فرمودند: روزی در نماز، عبای علی بن الحسین علیه السلام از یک دوشش افتاد، ولی آن را درست نکرد تا این که نمازش را به پایان برد. یکی از یاران ایشان سبب درست نکردن عبا را از حضرت پرسید، امام سجاد علیه السلام فرمود: «آیا می دانی در پیشگاه چه کسی بودم؟ همانا از نماز بنده جز آن چه با دلش به خدا رو آورده باشد، پذیرفته نیست».

بنده شکرگزار

زینت عابدان حضرت امام سجاد علیه السلام ، چنان در میدان مناجات با پروردگار می کوشید که وقتی فاطمه، دختر امیرمؤمنان علیه السلام آن تلاش طاقت فرسا را در فرزند برادرش مشاهده کرد، بر سلامت او بیمناک شد و از صحابی رسول اکرم صلی الله علیه و آله ، جابر بن عبداللّه انصاری کمک خواست و به او گفت: ای جابر! فرزند برادرم از کثرت عبادت، خود را در معرض خطر قرار داده است. به دیدارش بشتاب و از وی بخواه قدری به استراحت بپردازد. وقتی جابر نگرانی عمه آن بزرگوار را به ایشان یادآوری کرد، امام سجاد علیه السلام فرمود: «ای جابر! تو می دانی که رسول خدا صلی الله علیه و آله با این که مورد بخشش عام خداوند بود، باز هم چنان خدای را عبادت می کرد که پاهایش متورم می شد و چون علت آن همه سعی در عبادت را می پرسیدند، می فرمود: آیا نباید در برابر خداوند، بنده ای شکرگزار باشم».

در پیشگاه کبریایی

نماز، بالاترین و زیباترین یاد خدا و حضوردر پیشگاه عظمت و کبریایی باری تعالی است. امام زین العابدین علیه السلام در این باره فرمودند: «نمازگزار تا آن گاه که در نماز است، در پیشگاه خدای عز و جل قرار دارد.» آن حضرت افزون بر آداب معنوی، آداب ظاهری نماز را نیز مراعات می کردند. ایشان همیشه شیشه ای عطر به همراه داشت که برای نماز خود را خوشبو می کرد، به هنگام سجده، پیشانی خود را بر تربت امام حسین علیه السلام می نهاد و کودکان را نیز به خواندن نماز امر می کرد. در حالات آن حضرت نقل کرده اند که دوست نمی داشت کسی در مقدمات وضو ایشان را کمک کند، بلکه خودشان آب بر می داشتند و وضو می گرفتند. امام سجاد علیه السلام به نمازهای مستحبی اهمیت بسیار می دادند و اگر روزی نمازهای نافله روزانه فوت می شد، در شب آن را قضا می کرد.

معنویت در حج

تاریخ نگاران، برای امام سجاد علیه السلام بیست سفر حج ثبت کرده اند. امام در این سفرها، مرکب به همراه داشت، ولی مصمم بود تا راه خانه خدا را با پای خویش بپیماید و در مسیر محبوب، از وجود خود مایه بگذارد. برخی سفرها تا بیست روز طول می کشید. یکی از حالات درس آموز حضرت هنگام پوشیدن لباس احرام بود؛ چنان که وقتی ایشان لباس احرام می پوشید، رنگش از یاد خدا و جلال او تغییر می کرد و چنان در جذبه معنویت حق قرار می گرفت که ازگفتن «لبیک اللهم لبیک» نیز ناتوان می آمد. همراهان حضرت با دیدن وضع معنوی وی، به شدت تحت تأثیر قرار گرفته می پرسیدند: چرا لبیک نمی گویید؟ امام می فرمود: بیم آن دارم که لبیک بگویم، ولی خداوند در جوابم ندا دهد: «لا لبیک». امام تا پایان اعمال حج در جذبه الهی و توجهی خاص به خداوند قرار داشت.

دعای مشکل گش

طاووس یمانی که خاطرات بسیاری از حالات معنوی امام زین العابدین علیه السلام نقل کرده می گوید: شبی از کنار کعبه می گذشتم، دیدم امام سجاد علیه السلام به حجر اسماعیل وارد شد و مشغول نماز گردید و سپس به سجده رفت و گفت: «خدایا! بنده ای کوچک به در خانه ات آمده، عبدی مسکین به پیشگاهت آمده، درخواست کننده ای به درگاهت آمده و بنده ای فقیر به در خانه تو آمده است.» طاووس یمانی ادامه می دهد: «به خدا قسم، من آن ذکر را در هر اندوه و گرفتاری که خواندم مشکلاتم برطرف شد».

عشق به قرآن

پیشوای عارفان امام زین العابدین علیه السلام همدم قرآن کریم و بسیار عاشق تلاوت آن بود و چنان لذتی از آن می برد که هیچ لذتی به پای آن نمی رسید. آن حضرت می فرمود: «اگر آنچه بین مشرق و مغرب است از میان برود و تنها قرآن با من باشد، بیمی به خود راه نخواهم داد». امام سجاد علیه السلام آیات قرآن را به صورت گذرا تلاوت نمی کرد، بلکه همواره با تدبر و دقت نظر قرائت می نمود و در محتوای آن می اندیشید و می فرمود: «آیات قرآن همچون گنجینه هایی است. پس هر گاه درِ گنجینه ای گشوده شد، به دقت در آن بنگر».