مقدمه

افزایش جمعیت شهرها باعث بالا رفتن ارزش زمین و در نتیجه استفاده حداکثر از زمین جهت ساختمان سازی شده است. این مسأله متأسفانه نمای شهرها را به مجموعه ای از سنگ و بتن تبدیل کرده است. تراکم جمعیت به همراه ایجاد آلودگیهای مختلف منجر به پیدایش و افزایش بیماریهای قلبی و تنفسی می شود. علاوه بر اینها، ابتلا به بیماری روحی و روانی هزینه ای است که انسان در ازای دور شدن از طبیعت می پردازد. در این شرایط فضای سبز شهری می تواند عاملی راهگشا در تعدیل آلودگی هوا (از طریق جذب آلاینده های هوا)، بالا بردن رطوبت نسبی هوا، کاهش آلودگی صوتی (به عنوان لایه اکوستیک) و ایجاد زیبایی بصری نقش داشته، محیط دلنشینی را در کنار محیطهای کار و زندگی برای شهروندان فراهم آورد.

فضای سبز فراشهری نیز با ایجاد پارکها و شکل دادن مناطق گردشگری و منظره سازی محوطه های ویژه می تواند نقش موثری در جاذبه های گردشگری و اقتصاد شهرها داشته باشد.

در ذیل به ذکر خلاصه ایاز اقدامهای انجام شده در راستای تأسیس این رشته و اهمیت آن می پردازیم:

تعریف و هدف

بر اساس نیاز کشور به تربیت نیروی متخصص فضایسبز جهت برنامه ریزی، طراحی، احداث، نگهداری و مدیریت فضای سبز شهری و فراشهری (نظیر کمربند سبز و پارکهای جنگلی) شورای عالی برنامه ریزی در سال 72 در دویست وشصت و یکمین جلسه خود تأسیس رشته مهندسی فضای سبز را تصویب نمود.
این رشتهابتدا در دانشگاه تبریز و سپس در دانشگاه تهران (در سال 1379) دانشجو پذیرفت. مواددرسی این رشته شامل دروس عمومی، کشاورزی،معماری و عمران می باشد که دانشجویان در طی یک دوره چهار ساله با تلفیق هنر، فن و علمکارآیی لازم برای حرفه خود را می یابند.

اهمیت و جایگاه در جامعه

امر طراحی و اجرای فضای سبز و همچنین نگهداری و مدیریت آن تاکنون به دستافراد غیر متخصص بوده است. افراد نیمه متخصص نیز با دیدگاه تک بعدی معماری یاباغبانی قادر به حل مشکل فضای سبز و ارتقای آن از نظر کیفی نمی باشند. اهمیت وبرتری فارغ التحصیلان مهندسی فضای سبز در این نکته است که توانایی تلفیق علم، فن وهنر را دارند. به عبارت روشن تر، قسمت عمده ای از علوم و فنون کشاورزی نظیرباغبانی ،خاک شناسیو آبیاری، علوم پایه نظیر اکولوژیو گیاه شناسی را با هنر طراحی در هم می آمیزند و همین دخالت دادن علوم مختلف دراحداث فضای سبز، دانش آموختگان این رشته را منحصر به فرد می کند.
ضعف محاسباتمهندسی در فضاهای سبز تاکنون باعث وارد آمدن زیانهای بی شماری نظیر ضربات ناشی ازسرما، گرما، و خشکسالی شده که این مسائل با انتخاب نوع گیاه (که می تواند علاوه برسازگاری اکولوژیکی دارای جنبه های زیبایی شناسی منحصر به فرد باشد) سیستم آبیاریمناسب، نوع خاک و... قابل پیشگیری است. مهندسی فضای سبز همچنین از نظر هنری نظیرشعر و موسیقی حایز اهمیت است. یک مهندس فضای سبز باید رنگها را به خوبی بشناسد و بادنیای مرموز رنگها آشنا باشد. همچنین با شکلها و بافتها که در بخش فضای سبز بسیارمتنوع می باشند (نظیر شکل درختان و درختچه ها، بوته ها و گلها) آشنایی داشته و همانطور که یک موسیقیدان با ترکیب نتها موسیقی دلنشینی می سازد، در مهندسی فضای سبز نیزبا ترکیب شکلها، رنگها و بافتها و با در نظر گرفتن اصولی مثل سادگی، تنوع، تکرار،تأکید، تسلسل و مقیاس، وحدتی به وجود آورده می شود که می تواند بی نظیر باشد.

صنعت و بازارکار

تواناییهای لازم برای داوطلبان این رشته و ادامهتحصیل در آن
همان طور که اشاره شد، این رشته یک رشته بینابینی است. لذا داوطلبلازم است از طرفی دارای ذوق خلاقیت و ابتکار در طراحی با توجه به کاربرد محوطه موردنظر باشد و از سوی دیگر به دروسکشاورزیعلاقه مند باشد و برای موفقیت بیشتر در دوران تحصیل باید به علوم روانشناسی و اطلاعات جدید در خصوص منظره سازی و فن آوریهای زیباسازی منظره نظیرسیستمهای آب نما و نورپردازیهای ویژه توجه نماید.

تواناییهای فارغالتحصیلان

فارغ التحصیلان با توجه به دروس متنوعی که در دوره تحصیل میگذرانند قادر خواهند بود تا:

در زمینه پرورش گیاهان زینتی (درختان و درختچه ها، گیاهان آپارتمانی، گلهایشاخه بریده و...) فعالیت و تحقیق نموده و حتی گونه های وحشی بومی ایران را بهمجموعه گیاهان زینتی اضافه نمایند.

با توجه به شناخت عوامل اقلیمی و اکولوژیکی هر منطقه، طرح کاشت گیاهان مناسبمحل را ارائه دهند و به انتخابگیاهان با راندمان اکولوژیکی بالا که در امرپالایش هوا موثر باشند، بپردازند.

معابر، سازه ها و سیستمهای آبیاری فضاهای سبز مختلف نظیر پارکها، مجتمعهایمسکونی، محوطه های توریستی و... را طراحی نمایند.

چمن کاری استادیومها و سایر محوطه های ورزشی را اجرا و نظارت کنند.