مقد مه :

با توجه گسترش روز افزون كمي و كيفي ورزش كشور و نقش اساسي پزشكي ورزشي در سلامت و افزايش كارآيي ورزشكاران و ديگر افراد جامعه ، نياز به اين علم هر روز بيشتر احساس مي شود. با اين وجود پزشكي ورزش از محدود رشته هايي است كه تا كنون کمتر به آن پرداخته شده است .

نقش ورزش در زندگي افراد و همچنين پويايي و سلامت جامعه برهمگان مشخص است لکن ورزش در كشور ما به صورت سنتي دنبال شده و تمام تلاشهايي نيز كه در جهت حرفه اي شدن آن صورت گرفته نتوانسته است تاثيرات مثبت خود را ايفا كند .

تغذيه ورزشي

مواد مغذي مورد نياز بدن :

كربوهيدرات : اولين منبع انرژي در يك فعاليت ورزشي شديد كربوهيدرات ها هستند و سوخت عضلات و مغز نيز كربوهيدراتها مي باشد حدود 60 درصد انرژي مورد نياز روزانه (6تا10 گرم كربوهيدرات به ازاي هركيلو گرم وزن بدن ) بايد از نشاسته و غذاهاي پر كربوهيدرات مثل ميوه ها ، سبزيها ، نان و حبوبات تامين گردد .

چربي :

چربي يك منبع انرژي ذخيره شده است كه بيشتر در طي فعاليتهاي كسب مثل مطالعه و خواندن و خوابيدن مصرف مي شود براي داشتن يك كارآيي ورزشي خوب ، 25 درصد انرژي مورد نياز روزانه خود را از چربيها تامين كنيد .

پروتئين :

پروتئين براي ساخت و بازسازي عضلات ، گلبولهاي قرمز ، مو، و ديگر بافتهاي بدن و براي ساخت هورمون يك ماده اساسي و ضروري محسوب مي شود وقتي كه كربوهيدرات بطور كافي در دسترس نباشد مي توان بجاي آن از پروتئين استفاده كرد حدود 15 درصد انرژي مورد نياز روزانه بايد از غذاهاي پر پروتئين مثل ماهي ، مرغ و تخم مرغ تامين گردد .

املاح :

املاح عناصري هستند كه از مواد غذايي بدست مي آيند و جزئي از ساختمان هاي بدن مي باشند ( براي مثال كلسيم جزئي از استخوان است ) مهم ترين املاح عبارتند از : آهن، منيزيم ، كلسيم ، فسفر ، سديم ، پتاسيم و روي املاح نيز مانند ويتامين ها قادر به تامين انرژي نيستند .

ويتامين ها :

ويتامين ها موادي هستند كه سوخت و ساز بدن را تسريع كرده و واكنش هاي شيميايي بدن را تنظيم مي كنند بسياري از ويتامين ها توسط بدن ساخته نمي شوند بايد از طريق مواد غذايي وارد بدن شود، ويتامين ها منبع انرژي نيستند.

آب:

آب يكي از مواد ضروري بدن است و حدود 50تا60 درصد وزن بدن را آب تشكيل مي دهد آب دماي بدن را تثبيت مي كند ، مواد مغزي را به سلولها مي برد ، مواد زايد را از سلولها دور مي كند ، آب نيز انرژي زا نيست .

تغذيه قبل از مسابقه يا تمرين هر چه باشد داراي چهار اهميت زير است :

1 از پايين آمدن قند خون در حين مسابقه يا تمرين پيشگيري مي كند پايين آمدن قند خون باعث علائمي مانند احساس سبكي در سر ، خستگي ، تاري ديد ، بي ارادگي ، و عدم تعادل مي گردد كه همگي اينها در توان و كارآيي ورزشي ورزشكار تداخل ايجاد مي كند .

2 با ورود غذا به معده ، شيره ي معده را جذب مي كند و احساس گرسنگي را درفرد از بين مي برد .

3 سوخت عضلات تامين شود .

4 ورزشكار از لحاظ ذهني اقناع مي شود كه سوخت لازم را به بدن خودش رسانده است .

جريان خون كليه با شروع مسابقه به شدت كاهش مي يابد بنابراين خوردن فوري مايعات قبل از شروع مسابقه سبب مي شود از تاثيرات نامطلوب احتباس ادرار جلوگيري گردد بهتر است كه در يك ساعت مانده به شروع مسابقه از قندهاي ساده استفاده نشود آزاد شدن انسولين به دنبال مصرف مواد قندي و فعاليت بدني مي تواند سبب ايجاد علايم كاهش قند خون را گردد .

تغذيه طي فعاليت ورزشي :

شامل مصرف آب ، كربوهيدرات و اكتروليتها است .

تغذيه بعد از فعاليت ورزش :

تغذيه بعد از فعاليت ورزشي بايد در جهت جبران ذخاير از دست رفته ي بدن انجام گيرد پس از فعاليتهاي بدني استقامتي بايد ذخيره ي گليکوژن بدن جايگزين شود گليكوژن با سرعتي حدود 5% در ساعت جايگزين مي گردد . حداقل 20 10 ساعت وقت بايد به اين امر اختصاص يابد ظاهراً و عده هاي كربوهيدراتي حجيم موثر تر از وعده هاي كم حجم و متناوب نمي باشد لذا خوردن 50 100 گرم كربوهيدرات هر دو ساعت توصيه مي‌گردد‌. مصرف كربوهيدرات بصورت نان ، برنج ، و.... نيز مفيد است مصرف پروتئين‌هايي چون ماهي ، تخم مرغ محلي ، فراورده هاي شير و آب ميوه تازه براي جايگزيني پروتئين و مواد معدني مفيد خواهد بود .