بررسی زبان قرآن و وحی و استقلال شخصیت پیامبر ازشخصیت قرآن و بررسی دیدگاه جناب آقای دکتر سروش درباره جایگاه زبانی قرآن22 صفحه ورد

قرآن نازله ای عربی

پرسشهای خبرگزاری فارس

1 درباره وحی آیا نکته جدیدی دیده می شود؟

درآغاز لازم می دانم به چند نکته اشاره کنم :

الف: آنچه از ایشان دربرخی سایت ها، نقل شده، نمی دانم دقیقًا همان چیزی است که ایشان گفته وترجمه کرده اند . درصورتی که انتساب درست باشد، ازنظر اینجانب چند قسمت از این سخنان جای تأمل دارد و نیازمند بررسی است:

ب: ازآنجا که اخیراً چندو چون درباره وحیانی بودن الفاظ قرآن بسیار شده، حتی جناب آقای شبستری درمجله مدرسه، شماره شش، مطالبی مطرح کردند که سوکمندانه به دلیل تعطیل کردن این مجله، فرصت گفتگو و نقد را که از سنت های حسنه دینی است، محروم کردند ضرورت ایجاب می کرد که این موضوع دنبال شود.

ج: مباحثی که درباره نازله عربی جای بحث و بررسی دارد، دراین فرصت کوتاه میسر نیست.، بویژه آنکه ایشان دراین مقام استدلالی ذکر نکرده اند. به هرحال درپاسخ این پرسش این نکات ازنظراینجانب باتکیه برمحوریت خود قرآن مطرح است:

یکم: هرچند درباره وحی نبوی درسنت اسلامی، برخی سخنان شاذ گفته شده، تا جایی که ماتریدی (م323) درتفسیر: تأویلات اهل السنه از باطنیه نقل می کند، که قرآن را خداوند گویی برخیال پیامبر نازل کرد و موصوف به زبان نبود و این پیامبر بود که آن را به زبان عربی مبین ادا کرد. و این سخن پیشینه درازی دربرخی جریان ها دارد، اما نظریه عمومی قرآن پژوهان و محققان اسلامی براساس خود آیات قرآن، این است که این کتاب وحی عربی و ارتباط باطنی و علمی مخصوصی است که میان پیامبر و جهان غیب برقرار گردیده و از جانب خداوند بر پیامبر این گونه القا و افاضه شده است. زیرا در نظر آنان است كه كلمات قرآن چه از نظر لفظ و چه از نظر معنا، به انتخاب پيامبر نبوده است و هر دو به خدا نسبت داده مى شود.

ازنظر این قرآن پژوهان، فرق ميان حديث نبوى، حديث قدسى و آيات قرآنى كه همه آنها با زبان پيامبر نقل شده اين است كه حديث قدسى معنا از خداوند است، اما لفظ آن از سوى پيامبر است. در صورتى كه حديث نبوى لفظ و معنا از پيامبر است. اما آيات قرآنى هم لفظ و هم معنا از سوى خداوند است.

اين خداوند است كه با پيامبر خود سخن مى گويد و به پيامبر كلمات و معانى القا مى کند و لذا پيامبر به هنگام دريافت آن نگران فراموش كردن و از دست دادن آن الفاظ را داشته و خدا به پیامبر تسلی می دهد که نگران نباش فراموش نمی کنی، شتاب مکن ، زبانت را تکان نده، ما برایت نگه داری می کنیم. (اعلی /6؛ طه / 114، قيامة / 16 ـ 17).

دوم: برخى گمان كرده اند: اگر درباره وحى قرآنى نسبت به پيامبر بگويند: معانى از خداوند است و الفاظ از پيامبر، مشكل ارتباط وحى خدا با انسان و تأثير شرايط تاريخى و جغرافيايى را در ذكر مثال هاى مناسب با عصر و طرح مسائل و موضوعات فرهنگ زمانه و استفاده اى مناسب عصر از واژه ها را حل كرده اند، در حالى كه فرق بين معانى و الفاظ درحل مشکل نيست.

اگر قرار است که خدا با مردم سخن بگوید و ارتباط زبانی برقرار کند و پیام خود را برای دیگران قابل فهم کند، فرقی میان این دو نیست. می تواند حتی درصورت نظریه وحیانی بودن زبان قرآن هم چنین ارتباطی باشد. وحى دريافت و شهود سخن خداست. اگر تجربه شهودى و كشف و القاى معانى از سوى خداوند در قلب، نيازمند واسطه هايى است، در الفاظ نيز اين واسطه ها وجود دارند و عمل مى كنند. اگر از درخت صدايى بلند مى شود و خداوند با موسى توسط درخت سخن می گوید و با صدا و حروف و کلمات سخن مى گويد، چنانكه قرآن بيان مى كند: «فَلَمَّا أَتَاهَا نُودِي مِنْ شَاطِىءِ الْوَادِي الاَْيْمَنِ فِي الْبُقْعَةِ الْمُبَارَكَةِ مِنْ الشَّجَرَةِ أَنْ يَا مُوسَى إِنِّي أَنَا اللهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ» . در غير درخت نيز واسطه هايى وجود دارد و مى تواند با الفاظ عربی باشد. اگر خدا می خواست با موسی بدون کلمات سخن بگوید ، دیگر نیازی به انتخاب درخت نبود.