تميز كردن كانالهاي هوا ؛

امر مهمي كه در ايران توجهي به آن نمي شود .

 اهميت كيفيت هواي داخل ساختمان

مطالعه آلودگي محيطهاي بسته غير حرفه اي (Non – Occupational Indoor Environment) تقريباً علم جديدي است و از عمر آن حدود 25 سال مي گذرد به طوري كه اولين سمينار بين المللي آن در سال 1978 ميلادي ودر دفتر منطقه اي اروپايي سازمان بهداشت جهاني در دانمارك برگزار گرديد .

مطالعاتي كه توسط سازمان محيط آمريكا انجام شده نشان مي دهد كه ميزان آلودگي داخل ساختمان حدود 2 تا 5 برابر آلودگي خارج از ساختمان است و گاهي اين مقدار تا 100 برابر افزايش مي يابد . با توجه به اين كه مردم حدود 90 درصد اوقات خود را در داخل ساختمان مي گذرانند ، اهميت آلودگي داخل ساختمان و كنترل كيفيت آن مشهود مي گردد.

آلودگي هواي داخل ساختمان در دراز مدت و كوتاه مدت اثرات سوء بر سلامتي ساكنان دارد . آلودگي هوا در دراز مدت باعث امراض تنفسي و سرطان مي شود كه فرد را به شدت از كار مي اندازد و درنهايت باعث مرگ او مي شود . عوامل اين آلودگي را مي توان گاز رادن (Radon) ، آزبست و مصرف دخانيات ذكر كرد. از عوارض كوتاه مدت يا فوري آلودگي هواي داخل ساختمان مي توان خارش چشم و گوش و حلق و بيني ، سردرد ، سرگيجه و خستگي مفرط را نام برد و نشانه هاي سوءسلامتي به صورت آسم ،سينه پهلو (ذات الريه ) و تب ظاهر مي گردد. عوامل اين آلودگي عبارتند از كمبود تهويه ، آلودگي شيميايي و بيولوژيكي از منابع داخل و خارج ساختمان و ساير عوامل غير آلاينده مانند دما ، رطوبت ، ميزان روشنايي و ارگونوميك محل كار .

در خصوص اثرات كوتاه مدت آلودگي هوا بر سلامتي انسانها ،نتايج بررسي سازمان ايمني و بهداشت محيط كار كشور آمريكا از 539 ساختمان در سال 1971 ميلادي جالب توجه است (جدول 1 ).

تعداد ساختمان درصد از كل

كمبود تهويه 280 53

آلودگي داخل ساختمان 80 15

آلودگي بيرون ساختمان 53 10

پيرامون ساختمان 21 4

آلودگي بيولوژيكي 37 5

شناخته نشده 68 13

جمع 539 100

همانطوريكه ملاحظه مي شود ، 50 درصد از مشكلات آلودگي داخل ساختمان مربوط به تأسيسات گرمايي ، تعويض هوا و تهويه مطبوع مي باشد كه منظور از طراحي ،نصب و راه اندازي آنها ايجاد شرايط آسايش براي ساكنان است ! به عبارت ديگر اگر ما بتوانيم عوامل مؤثر در آلودگي تأسيسات تهويه ساختمان را شناسايي كنيم ،50 درصد راه براي رفع آلودگي ساختمان ساختمان را طي كرده ايم.

يكي از نقاطي كه گرد و خاك (Dust) و گرده گياهي (Pollen) و موي حيوانات و حشرات ساختمان است . اين عوامل در مجاورت رطوبت ، بستر مناسبي را براي رشد باكتري و قارچ گياهي (Mold) فراهم مي كنند كه در نهايت باعث كپك زدن (Mildew) مي شوند. هوايي كه به منظور كنترل شرايط آسايش و رساندن هواي تازه از اين كانالها عبور مي كند در واقع با عوامل ياد شده تماس داشته و آنها را با خود به داخل ساختمان حمل مي نمايد و باعث به خطر افتادن سلامتي افراد مي گردد.

 روش پيشنهادي تميز كردن كانالها

بهترين روش تميز كردن كانالها ، روش رفع منشأ (Source Removal) است كه بوسيله تجهيزات مكانيكي انجام مي شود . طرح واره اين روش در شكل 1 نشان داده شده است .

همانطور كه ملاحظه مي شود ، برس دوار (Rotating Brushes) گرد و خاك را از جداره كانال مي كند و دستگاه مكنده صنعتي آنها را از طرف ديگر مي مكد و از كانال خارج مي كند.

تجهيزات الكترونيكي نيز براي پايش قبل و بعد ا زعمليات مورد نياز است تا بتوان نتايج عمليات تميز كردن را مشاهده نمود.

 كارهاي انجام شده د رخارج كشور

كار تميز كردن داخل كانالهاي هوا در خارج از كشور حدود 15 سال قدمت دارد . سازمانهاي مختلفي در كشورها متولي كيفيت هواي داخل ساختمان مي باشند.

در كشور ايالات متحده آمريكا سازمان حفاظت محيط زيست (با آدرس اينترنتي WWW.EPA.IAQ ) و انجمن تميز كردن كانالها (به آدرس اينترنتي WWW.NADCA.COM) براي كساني كه علاقه مند به اطلاعات بيشتر هستند معرفي مي گردند.

 كارهاي انجام شده در داخل كشور

تميز كردن كانالهاي هوا در داخل كشور متداول نيست و اين كار تا كنون انجام نشده است . علل فراواني براي اين موضوع مي توان مطرح نمودكه از جمله نبود بودجه كافي ، عدم شناخت موضوع از طرف مهندسين و مسئولين ، عدم توجه به سلامتي افراد و نبود مسئول مستقيم هواي داخل ساختمان را مي توان نام برد.