مقدمه

پژوهشگران تعاريف گوناگوني درخصوص سرمايه‌هاي دانسته‌اي ارائه داده‌اندليكن تعريفي كه دراين پژوهش مورداستفاده قرارگرفته براساس نظرمرواشميت درسال 2001است كه گفته:سرمايه‌هاي دانسته‌اي مجموعه‌اي ازدارائيهاي دانشي است كه تاثيربسزايي درموقعيت رقابتي سازمان ايفا مي‌كند هرچندبخش‌هايي ازسرمايه‌هاي دانسته‌اي مثلاً نيروي فكري انسان از پيدايش بشر تاكنون هميشه وجودداشته‌اندوتازگي ندارندليكن درك اهميت آنها درروندكسب و كاركنوني سازمانها مفهوم جديدونوپايي است كه به‌شكل چشمگيري نيزروبه‌رشداست. ازيك سو سرعت تغييرات بسياربيشترازگذشته‌شده است وازديگرسو،هرازچندي تغييراتي چنان بنيادي ظهورمي‌كندكه همه فرضيات و قاعده‌ گذشته رابه چالش مي‌كشد. ازاين رو مواجهه باچنين تغييراتي يعني درك فرصتهاو البته تهديدهاي نوظهور براي حفظ بقاي كسب وكاروسپس رشدآن، نيازمندنوآوري به ويژه درسطح مدل كسب وكاراست حال آنكه براساس مطالعه يك مؤسسه سوئيسي سازمان‌ها به شكل معمول تنهااز20درصد دانش خودبهره مي‌گيرند.

يكي از نكاتي كه با سرمايه‌هاي دانسته‌اي ارتباط تنگاتنگ دارد مقوله سازمان‌هاي يادگيرنده است. سازمان يادگيرنده ويژگي‌هايي داردكه آن راازسازمان‌هاي سنتي متمايزمي‌كندسازمان يادگيرنده،سازماني است كه‌مي‌تواندازطريق سازماندهي تجربيات و يادگيري ازفرايندهاي مذكوردرك كند كه چه چيزي مي‌تواندبراي سازمان اثربخش باشد. اين سازمان باتوسعه مهارت‌هاي كاركنانش خودرابطور مستمر متحول مي‌كند.

مديريت دانش، به اجرا در آوردن يا فرايند خلق، اكتساب، اخذ يا تسهيم و بكارگيري دانش است كه در هر گوشه از سازمان ممكن است قرارگرفته باشد‌‌‌ با هدف ارتقاي يادگيري و عملكرد سازماني.

مديريت دانش و سازمان يادگيرنده،دوبرچسب‌اندكه واقعيات مستقلي ندارندوبراي آشكارساختن نگرش وبينش مربوط به وجودآمده‌اند،مديريت دانش، مربوط به روش‌هايي است كه درشرايط متلاطم محيطي مي‌توانددرپروژه‌هاي سازماني،نوآوري رابه ارمغان بياورد .در حاليكه،يادگيري سازمان شامل روش‌هايي است كه سازمان براي ارزش‌دهي، مديريت توسعه كارآ و ارتقاي مهارت‌هاي كاركنان به منظوراستمراردرتحول سازماني درپيش گيرد.

ادبيات و پيشينه پژوهش

مديريت سرمايه‌دانسته‌اي‌برايجادواداره دارايي‌هاي دانسته‌اي ازديدگاه راهبردي وتاحدي تاكتيكي دلالت دارد. مديريت دانش،رويكردتاكتيكي‌وعملياتي دارد. بدين معناكه بيشترباجزئيات اجرايي سروكاردارد.

براي درك اهميت بررسي سرمايه‌هاي دانسته‌اي،بهنقش آنهادرانتخاب واجراي راهبردهاي سازماني پرداخته مي‌شود:

1 ازديدگاه مبتني برمنابع، تدوين استراتژي رقابتي براي رسيدن به‌مزيت رقابتي پايدارتنهاازطريق درك منابع سازماني ميسراست .باگسترش توجه به سرمايه‌هاي دانسته‌اي به عنوان يك منبع راهبردي وحتي تنها منبع راهبردي،شناختسرمايه‌هاي ويژه يك سازمان،درتدوين استراتژي‌هاي مناسب،نقش بسيار موثري ايفا مي‌كند.

2 پس ازتدوين استراتژي‌ها، درزمان اجراي آنها، داشتن شاخص‌هايي براي ارزيابي نحوه بكارگيري سرمايه‌هاي دانسته‌اي مي‌تواندابزارمهمي درجهت ارزيابي موفقيت اجراي راهبردهاي مذكورباشد،چراكه اين شاخص‌هاي ارزيابي براساس شايستگي‌هاي محوري موردنيازبراي تحقق استراتژي‌هاي سازمان طراحي شده‌اند.سرمايه‌هاي دانسته‌اي در سه بعد مورد بررسي قرار مي‌گيرند كه عبارتند از:

_ انباشته‌هاي سرمايه‌هاي دانسته‌اي شامل نگرش‌هاي كارشناسان و شايستگي‌هاي كارشناسان

_ فرايندهاي سرمايه‌هاي دانسته‌اي كه شامل سه دسته سرمايه انساني (H)، مشتري (C) و ساختاري (S) كه هر يك خود به 2 سرمايه ديگر قابل تبديل‌اند.

_ فرايندي كه برايند اشتراك هر سه سرمايه باشد نيز قابل بررسي است.

مفروضات و اهداف پژوهش

پس از آگاهي از اهميت دانش و سرمايه‌هاي دانسته‌اي، پرسش كليدي اين است كه شركت‌ها چگونه بايد به مديريت دانش و سرمايه‌هاي دانسته‌اي، خود بپردازد و در طي فرايند پژوهش سه پرسش اساسي در سنجش سرمايه‌هاي دانسته‌اي مطرح مي‌شود كه براي معرفي ابزاري براي سنجش سرمايه‌هاي دانسته‌اي، مورد بررسي قرار مي‌گيرند.

مفروضات و سئوالات اساسي پژوهش عبارتند از:

الف: بررسي چرايي سنجش IC ها

ب: بررسي چيستي سنجش IC ها

ج: بررسي چگونگي سنجش IC ها

لذا براي بررسي مباني نظري مديريت دانش و سرمايه‌هاي دانسته‌اي، برداشتن اين پنج گام اساسي، به ترتيب اهداف زير ضروري به نظر مي‌رسد :

1شناسايي منابع خلق ارزش

2بررسي وضعيت اين منابع

3شناسايي زمينه‌هايي كه امكان بهبود دارند

4تدوين راهبردهاي بهبودي بخش