بيان مسئله

آيا تا كنون از خود سئوال كرده ايد كه چرا بعضي از كودكان انگيزش پيشرفت سطح بالايي دارند و در رقابت با ديگران براي كسب موفقيت به سختي تلاش مي كنند در حالي كه عده اي ديگر انگيزه چنداني براي پيشرفت ندارند و براي كسب موفقيت از خود تلاش نشان نمي دهند. چه عواملي بر انگيزش پيشرفت كودكانمان تأثير مثبت و منفي بر جاي مي گذارد؟

كودكان به طور طبيعي با انگيزه يادگيري متولد مي شوند. كودك تلاش مي كند تا به يك اسباب بازي دست بزند، راه رفتن را ياد مي گيرد، غذا خوردن بدون كمك ديگران را مي آموزد .

اين اولين انگيزش ها براي يادگيري، بعدها پاسخ گوي فعاليت وابسته به مدرسه مانند خواندن و نوشتن است بايد در مورد كودكان بي انگيزه در جستجوي مانعي در راه انگيزش طبيعي آنها بود كه عدم توجه به اين مسئله آنها را به راحتي سرخورده مي كند .

يك كلاس ايده آل كلاسي است كه در آن دانش آموزان به درس توجه كامل دارند، سئوال هاي زيادي مي پرسند، در بحثهاي كلاسي شركت دارند، تكاليف تعيين شده را با دقت و به موقع امجام مي دهند .

چنين كلاسي را كلاس داراي انگيزه مي خوانند. در واقع موتور حركت و محك تلاش و فعاليت براي يادگيري است. دانش آموز بي انگيزه نه تنها رغبتي به درس خواندن و يادگيري نشان نمي دهد، بلكه با بي تفاوتي و بي توجهي خود چه بسا براي كاركردن دانش آموزان ديگر در كلاس نيز مزاحمت ايجاد مي كند در اين مورد يك ضرب المثل انگليسي وجود دارد كه مي گويد :“ شما مي توانيد اسبي را كه تشنه نيست تا كنار آب بكشانيد اما نمي توانيد به نوشيدن آب وادارش كنيد و شايد بتوان گفت نقشي كه انگيزه براي دانش آموز بازي مي كند خيلي مهم تر از هوش باشد.

نكته قابل توجه اين است كه بعضي از انسان ها براي انجام كارهايي بر انگيخته مي شوند كه شايد ديگر افراد نه، مثلا در بين دانش آموزان بعضي ها به خاطر اسكيت سواري، مسافرت آخر ترم درس مي خوانند و بعضي ها به خاطر معلم و دوستانشان و بعضي ديگر به خاطر علاقه به آزمايش و تحقيق، پس تفاوتهاي زيادي در عاملهاي بر انگيختگي افراد مي توان ديد. بعضي ها به خاطر عواملي كه بيرون از فرد است و بعضي به خاطر عوامل دروني چون خود ، عزت نفس برانگيخته مي شود، در ابتدا فكر مي كردم كه بايد عاملهاي بيروني بر انگيختگي را حذف كرد و فقط در پي شكل دهي عاملهايي از درون بود اما بعد طي مطالعاتم به اين نتيجه رسيدم كه اتفاقا عوامل بيروني در بر انگيختگي افراد نقش زير بنايي و اوليه را براي عوامل دروني و شكل دهي آنها بازي مي كنند و آيات قرآن كه هر دو عامل را در نظر گرفته بودند كمك كرد تا اين حس در من بيشتر تقويت و تثبيت شود.

مفهوم انگيزش:

الف)انگيزش را مي توان به عنوان يك فرايند مداخله كننده يا يك حالت دروني جاندار دانست كه او را وادار يا ترغيب به عمل مي كند، به عبارتي ديگر مي توان كفت كه انگيزش نيرويي است كه به رفتار نيرو مي دهد و آن را هدايت مي كند، همان گونه كه يك نيرو اشياء را به حركت در مي آورد، انگيزش نيز شخصي را به حركت در مي آورد، مثلا وقتي مي پرسيم كه چرا فلاني رفتار خاصي را انجام مي دهد به دنبال انگيزه او هستيم. (ايگن و كوچان از كتاب روانشناسي يوسف كريمي)

ب)انگيزه به حالتهاي دروني ارگانيسم كه موجب هدايت رفتار او بسوي نوعي مشخص مي شود. (مورگان و همكاران)

پ)انگيزه به عاملي زيستي يا اجتماعي گفته مي شود كه رفتاري را آغاز مي كند، تأييد مي كند يا از بروز آن جلوگيري مي كند، به عبارتي ديگر نيروي محرك فعاليتهاي انسان و عامل جهت دهنده رفتار است. (پاين نامه آقاي مصطفي گوهري وشوق)

انگيزش بيروني:

نظريه پردازان و محققان انگيزش انساني را به دو نوع كلي از انگيزش دروني و بيروني تقسيم كرده اند (رسي،1975،رسي وريان 1985،سپرو گرين،1978،ماسون 1987). انگيزش بيروني زماني وجود دارد كه افراد بوسيله پيامدي كه خارجي است و يا از لحاظ كاركردي مربوط به فعاليتي است كه در آن افراد درگير مي شوند، برانگيخته مي شوند. مثلا كودكي كه اتاق خود را تميز مي كند تا برادر بزرگترش او را به سينما ببرد براي اين كار انگيزش بيروني دارد. يا در مدرسه، دانش آموزي كه روي يك گزارش سخت، كار مي كند تا نمره عالي بگيرد و براي بازي بيس بال انتخاب شود. براي نوشتن آن گزارش انگيزش بيروني دارد. مي توان گفت دانش آموزاني كه در فعاليتهاي مطلوب خود به صورتي فعال درگير مي شوند برانگيخته شده اند وليكن دليل اين سختكوشي آنان با ماهيت خود تكليف ارتباطي ندارد. آنان به اين خاطر سختكوش هستند كه تكليف را وسيله اي براي رسيدن به اهداف مطلوب ديگر در نظر مي گيرند.