حسابرسي عملكرد مدیریت مالیاتی

در ساليان اخير مباحثي نظير حسابرسي عملكرد مديريت مالیاتی و عملكرد حسابرسي رشته‌هاي مديريت و حسابداري و همچنين مديران عالي كشورها را به خود جلب نموده است.

حسابرسي عملكرد مديريت مالیاتی:

نوع جديدي از حسابرسي است كه پشتوانه طولاني كارهاي آكادميك نداشته و براي يافتن نشانه‌هاي چگونگي به وجود آمدن آن تنها مي‌توان تا چند دهه قبل مراجعه و اجراي آن توسط افراد و سازمان‌هاي معدودي انجام شده است.

حسابرسي عملكرد مالیاتی در سال‌هاي 1930 و عمدتا 1790 توجه دولت‌ها را به خصوص در اروپا و آمريكا كه عمده محور آن بررسي، كارآيي و اثربخشي و صرفه اقتصادي است، بر خود جلب نموده، در اين زمان از طرفي سهامداران شركت‌ها گزارش‌هاي حسابرسي مالي را به تنهايي براي ارزيابي عملكرد مديران كافي نمي‌دانستند و مدعي بودند كه عملكرد مديران بايد از ديدگاه‌هاي ديگري نيز مورد ارزيابي قرار گيرد و از طرفي عامه مردم، در خصوص عملكرد دولت‌ها و مديران سازمان‌هاي دولتي مطالبه گزارش‌ها را داشتند كه بتوانند آنها به اين تشخيص برسند،‌ كه آيا ماليات‌ها و عوارضي كه دولت از آنها وصول كرده است در جهت منابع عام مصرف شده يا خير و به اين وسيله دامنه حساب‌خواهي مردم و پاسخگويي مسئولان را افزايش دهند.

حسابرسي عملياتي مالیاتی:

حسابرسي عملياتي مالیاتی به عنوان يكي از خدمات مشاوره‌اي نيز شناخته مي‌شود كه بالفعل و بالقوه مي‌تواند در اختيار تمامي سطوح مديران قرار گرفته و آنان را در ايفاي هر چه موثرتر وظايفشان در جهت تحقق اهداف سازماني ياري دهد.

درخواست‌كنندگان خدمات حسابرسي عملياتي در بخش‌هاي عمومي عموما مراجع قانوني،‌ مجامع يا هيئت امناء و در بخش‌هاي خصوصي صاحبان موسسات يا نمايندگان قانوني آنها مي‌باشند.

حسابرسي مديريت مالیاتی:

عبارت است از مطالعه و بررسي اسناد و مدارك روش‌ها، دستورالعمل‌ها و عملكرد بخشي از سازمان يا براي ارزيابي اثربخشي و كارآيي عمليات مورد نظر را حسابرسي مديريت مالیاتی گويند.

حسابرسي عملكرد (ارزشيابي قابليت) نه‌تنها حسابرسي اثربخشي بلكه سيستم‌ها را كه نتايج از آن به دست مي‌آيد نيز شامل مي‌گردد.

اصطلاح حسابرسي عملياتي كمتر براي كارهاي حسابرسي مالي به كار مي‌رود و ترجيح داده مي‌شود كه اصطلاح حسابرسي مديريت يا حسابرسي عملكرد به جاي حسابرسي عملياتي براي كارآيي اثربخشي سازمان‌ها به كار رود در اين حالت حسابرسي مديريت به معناي وسيع كلمه علاوه بر سنجش كارآيي و اثربخشي به ارزيابي كنترل‌هاي داخلي و حتي آزمايشات مربوط به كنترل‌هاي اثربخشي نيز مي‌پردازد و گروهي بين حسابرسي مديريت تفاوتي قائل نيستند.

سازمان‌هاي مورد حسابرسي (در بخش‌هاي عمومي و خصوصي)

الف) بخش عمومي: اين بخش به واحدهايي اطلاق مي‌شود كه الزاما براي كسب انتفاع به وجود نيامده‌اند در اين بخش واحدهايي مانند سازمان‌هاي وابسته به قوه مقننه يا مجريه يا نهادها و ارگان‌هاي تحت پوشش دفتر مقام معظم رهبري و ساير دستگاه‌هاي مشابه مي‌باشند.

اين بخش در گذشته براي دستيابي به اهداف خود، آنقدر كه برنامه‌ها اجرا و به اهداف خود مي‌رسيدند موفق ارزيابي مي‌شدند و بيشتر به اجراي قوانين، خط‌مشي‌ها و روش‌ها و همچنين دريافت و مصرف بودجه به صورت بهينه توجه داشتند، لكن در دهه‌هاي اخير اين نگرش تغيير يافته و بر حسابدهي به مجلس و جامعه و نيز بر بهبود عملكرد مديريت و همچنين كاهش هزينه‌هاي فرصت از دست رفته تاكيد مي‌شود، به گونه‌اي كه در جهت افزايش بهره‌وري تلاش گردد و هزينه‌هاي مربوط به فرصت از دست رفته كاهش داده و به عبارتي هر چه سطح عمليات واقعي از سطح بهينه كمتر باشد، به همان نسبت هزينه فرصت از دست رفته بالاتر است. معمولا اين هزينه هيچ‌گاه به صفر نخواهد رسيد لكن در جهت كاهش آن بايد تلاش كرد.

ب) بخش خصوصي: تجربه نشان داده كه بخش خصوصي از روش‌هاي خوب همواره استقبال نموده و آن را دنبال كرده و حتي پيشرفت زيادي در اين زمينه نموده است چرا كه بخش خصوصي در بازار رقابت عمل مي‌كند و همواره در تكاپوي دستيابي به راه‌هاي بهتر است از جمله اين تلاش‌ها ايجاد خلاقيت، نوآوري، افزايش توان مديريت، توان واكنش در مقابل تغييرات اقتصادي تكنولوژيكي جامعه، پيش بيني نياز مشتريان، ايجاد سيستم كنترل‌هاي داخلي و از جمله ايجاد سيستم‌هاي ارزيابي و نظارت مستمر بر عمليات در جهت افزايش بهره‌وري است.

كوشش حسابرسان عملكرد مديريت بايد به گونه‌اي باشد كه مديران دستگاه‌هاي مربوطه با كوشش و تلاش پيگير و مداوم، خود را در جهت افزايش بهره‌وري سازمان معطوف دارند و هيچ‌گاه احساس نكنند كه سازمان آنها به حد كمال رسيده است.ماموريت و اهداف حسابرسي عملكرد:

الف) ماموريت: حسابرسي عملكرد يعني برنامه‌ريزي براي گردآوري و ارزيابي اطلاعات مربوطه و كافي و همچنين شواهد قابل اطمينان توسط حسابرس مستقل در ارتباط با هدف حسابرسي كه آيا مديريت و كاركنان واحد مورد رسيدگي، اصول، استانداردهاي مناسب در ارتباط با حسابداري و مديريت و عمليات سازمان به منظور بكارگيري منابع آن توأم با كارآيي، رعايت صرفه اقتصادي و اثربخشي اعمال كرده‌اند يا خير؟ و اظهارنظر يا نتيجه‌گيري و گزارش به شخص يا اشخاص ثالث با توجه به شواهد به دست آمده در ارتباط با هدف يا موضوع حسابرسي.