مقدمه :

در مهندسی و تولید صنعتی، بخش کنترل کیفیت و مهندسی کیفیت به بخشی گفته می‌شود که به درست کردن روش‌هایی مشغول است تا کارخانه بتواند به‌وسیله آن روش‌ها از مرغوبیت و مشتری‌پسند بودن کالاهای تولیدی خود مطمئن گردد. این روش‌ها و سیستم‌ها معمولاً با همکاری با دیگر رشته‌های مهندسی و بازرگانی طراحی می‌شوند.

یکسان بودن تقریبی برجسته‌کاری‌های ستون‌ها و دیوارهای تخت جمشید، نیایشگاه‌های مصری و یونانی و دیگر سازه‌های باستانی نشانگر اینست که موضوع کنترل کیفیت از دیرباز نزد بشر وجود داشته است.

عمده بحث كنترل كيفيت مربوط به انجام نمونه گيري از محصولات ، بازرسي آن نمونه ها و تعمميم نتايج به كل انباشت محصول است كه بر اساس روش هاي آماري انجام مي گيرد . از ديگر روش هاي مورد استفاده در كنترل كيفيت ، كنترل فرايند توليد محصول به جاي كنترل محصول تهيه شده است كه با استفاده از روش هاي آماري مانند SPC و ... انجام مي گيرد. مبحث كنترل كيفيت ، جايگاه ويژه اي در مباحث نظام هاي جامع مديريت كيفيت دارد.

نگرشي بر مراحل اجرائي كنترل كيفيت آماري

چكيده:

در آغاز معرفي روشهاي آماري بهبود و كنترل كيفيت بسياري از مديران ومتخصصين واحدهاي صنعتي

براين عقيده بودند كه اش كالات ونوسانات موجود در فرآيندهاي توليد را تنها با روشهاي مهندسي ومدرن كردن دستگاهها ميتوان شناسائي، طبقه بندي وبرطرف نمود و به استفاده از روشهاي آماري نيازي نيست . اما به تدريج با اثر مثبت ابزارهاي آماري در كاهش ضايعات وبهبود كيفيت جايگاه اين ابزارها در مر احل مختلف چرخه حيات محصول شامل :شكل گيري محصول، طراحي محصول وفرآيند، توليد آزمايشي، توليد انبوه وخدمات پس از فروش، مشخص گرديد.

لذا در اين مقاله سعي شده است شيوه وچگونگي استفاده از فنون كنترل كيفيت آماري (كنترل آماري

فرآيند وطراحي آزمايشات )با نگرش اجرائي ت شريح گردد . چرا كه معمولا مكان، زمان وشرايط استفاده ازاين فنون براي استفاده كنندگان روشن نبوده وگاها بكار گيري غلط آنها خود مشكلي را بر معضلات سازمان خواهد افزود.

واژگان كليدي:

چرخه حيات محصول، كنترل كيفيت آماري،كنترل آماري فرآيند، طراحي آزمايشات

۱مقدمه:

تاريخچه كيفيت و كنترل كيفيت به زمانهاي خيلي دور برميگردد . از زماني كه كارخانجات شروع به

رقابت كردند، مصرف كنندگان محصولات را با هم مقايسه كرده و جذابترين را انتخاب مي نمودند .(به

استثناي محصولات انحصاري ) اگر كارخانه اي حس ميكرد كه رقيب سود بيشتري كسب ميكند، تلاش

ميكرد وضعيت خود را از طريق افزايش سطح كيفيت محصول خروجي و يا كاهش قيمت بهبود دهد .

اماكنترل كيفيت آماري بطور نسبي علم جديدي محسوب ميشود . سابقه علم آمار به ۲ يا سه قرن اخير برميگردد و بيشترين پيشرفت آن به قرن بيستم مربوط است . اولين كاربردها ي آمار در ستاره شناسي، فيزيك، بيولوژي و علوم اجتماعي بود . حدود سال ۱۹۲۰ تئوريهاي آماري بطور موثري در كنترل كيفيت وارد شده و به توسعه تئوريهاي نمونه گيري منجر شدند .اولين كاربرد آمار در كنترل كيفيت توسط والتر شوهارت از آزمايشگاههاي تلفن بل آغاز شد .او در سال ۱۹۲۴ از خود يادداشتي را به جاي گذاشت كه بعدها به پيش نويس نمودارهاي كنترلي مدرن تبديل شد . شوهارت بكار خود ادامه داد و در سال ۱۹۳۱ كتابي را در خصوص كنترل كيفيت آماري به چاپ رساند . اين كتاب زمينه مناسبي را براي كاربرد ساير فنون آماري ايجادكرد . در دهه هاي ۱۹۵۰ براي اولين بار در آمريكا از طراحي آزمايشات به منظور بهبود محصولات و فرآيندها استفاده گرديد وبه اين ترتيب پايه هاي كاربرد فنون آماري در بهبود كيفيت نهاده شد.ISO صنايع كشور ما نيز اخيرا در پي رواج سيستمهاي مديريت كيفيت از جمله استانداردهاي سري 9000 به فنون كنترل كيفيت آماري روي آورده اند اما مشكلي كه اغلب ايشان با آن مواجه اند اين است كه معمولا مكان،زمان وشرايط استفاده ازاين فنون براي استفاده كنندگان روشن نبوده وگاها بكار گيري غلط،بي موقع،شتابزده و نامناسب از اين ابزارها خود مشكلي را بر معضلات سازما ن خواهد افزود .در واقع مساله اصلي كه بايد براي استفاده كنندگان روشن باشد آن است كه براي حل مشكلات سازمان، از ميان فنون مختلف آماري بايد از كدام ابزار، چه موقع، چگونه و كجا استفاده نمود تا بتوان افزايش كيفيت را با كاهش هزينه توام نمود.

٢گروه بندي كيفيت

• كيفيت طراحي(Quality of Design)
• كيفيت انطباق(Quality of Conformance)
• كيفيت عملكرد( Quality of Performance

كيفيت طراحي وكيفيت انطباق مربوط به داخل سازمان بوده ، بطوريكه ابزار متداول بهبود كيفيت

(SPC) وابزارمتداول بهبود كيفيت انطباق ،كننرل آماري فرآيند (DOE) طراحي ،طراحي آزمايشات

ميباشد .كيفيت عملكرد مربوط به خارج از سازمان بوده ومفهوم آن اين است كه محصول تا چه حد توانسته خواسته ها ي مشتري را در عمل پوشش دهد ابزار متداول مورد استفاده در اين مبحث QDF می باشد.