فرمت فایل: ورد –Word و قابل ویرایش

تعداد صفحات: 23

منظور از نوشتن این تحقیق بررسی تاریخ هنر فلز کاری دوره ساسانی که حدود 4 قرن [624 ـ424] ادامه داشته می باشد .

با توجه به مبحث درس باستان شناسی ساسانی و علاقه دانشجویان به آن خواسته ایم تنها گوشه ای از فرهنگ و تمدن غنی ایران زمین را بر طبق اسناد و مدارک معتبر ارائه دهیم .

بر خلاف آنچه برخی می پندارند که این هنر و تمدن غنی تنها ریشه در دورۀ قبل این سلسله یعنی عصر طلایی هخامنشی دارد باید بگویم پس سلسله هخامنشی با آن جلال و اقتدار که تخت جمشید نمونه بارز و پا برجای آن می باشد ریشه در چه تمدن و چه زمانی داشته باشد ؟ پس تنها با بیان همین مطلب می توان این گفته را نقض کرد و بگویم تمدن و فرهنگ ایران در تمام زمینه ها بالاخص هنر بسیار کهن بوده است .

هنر فلز کاری نیز از این قاعده مستثنی نبوده و می توان اینگونه بیان کرد که چه کسی با دیدن بشقاب ها و جامهای سیمین و ندرتاً ذرین این دوره به تعقل و حیرت دچار نمی گردد .

آنچه مسلم است از هنرهای رایج ساسانی هنر فلز کاری بخصوص نقره کاری آن بوده است که تنها می توان گفت این دوره بر خلاف هخامنشی بندرت فلز کاری استفاده کرده اند و برای ساخت این ظروف زیبای نقره ای از روشهای چکش کاری ، ریختگی آستردار استفاده شده و تنوع این ظروف را در انواع مختلف می بینیم .

در نهایت جا دارد تا از کمکهای استادان گرامی و خانم فخار ، آقای مافی و آقای رزاقی فارغ التحصیل رشته باستان شناسی تشکر و تقدیر کرده که در این تحقیق این حقیر را یاری نموده اند .

فهرست مطالب :

موضوع صفحه

فهرست مطالب

مقدمه

هنر فلز کاری در عصر ساسانی

مشخصات هنری ظروف نقره ساسانی

ظروف نقره اولیه

پراکندگی ظروف نقره ساسانی

ظروف و جامهای تقلبی ساسانی

جام های سیمین ساسانی با تصویر مدالیوان

رفرنس مطالب درج شده

فهرست منابع و مأخذ

هنر فلز کاری در عصر ساسانی :

آثار هنری بدست آمده از این دوران خود دلیل محکم بر اقتدار و شکوه این سلسله بوده می تواند صحۀ قوی بر آن بگذارد مهارتهای خاص هنرمندان این دوران براحتی با در نظر گرفتن هنرهای مختلف که از جمله نقوش برجسته ، مجسمه سازی ، گچبری ، سفال ، شیشه بری ، نساجی ، پارچه بافی و ... قابل تشخیص برای عموم می باشد .

تنوع هنر و آثار هنری گوناگون در این دوره بسیار غنی است که از جمله می توان به هنر فلز کاری اشاره نمود که از این حرفه و هنر آثار قابل توجه و منحصر به فردی بدست آمده و در ویترینهای حوزه های مختلف دنیا خود نمایی می کنند که در نوع خود بی نظیر بوده اند .

ظروف زرین و سیمین که در آن تصاویر زیبایی در قسمت مرکزی آن نقش شده از جمله بشقاب نقره ای که شباهت زیادی به جام های لبه تخت شراب دارند که در آن صحنه های شکار ، تاجگذاری شاهان ، مراسم تشریفات مذهبی ، مجالس ضیافت ، خنیاگران و رامشگران و اعطای منصب را در خود جای داده است . اما متأسفانه به علت در دست نداشتن اسناد و مدارک کافی از کارگاه های نقره کاران دورۀ ساسانی و طرز کار آنها اطلاعات دقیق تری را نمی توانیم بیان کنیم تنها بیانات ما بر مبنای آثار مشکوفه از سایتهای مختلف باستانی می باشد . 1

از آنجا که تمام آثار فلزی ما از دورۀ ساسانی تنها در حفاریهای علمی بدست نیامده و مقدار کثیر آن از حفاریهای قاچاق بوده لذا دلیل و مشکل اصلی ما برای تارخ گذاری ظروف است ؛ و نیز مشخص نبودن محل دقیق کشف این آثار بی نظیر می باشد . با توجه به سابقه کهن ایران ، سرزمین بزرگان پارسی با آن آثار عظیم و حیرت آوری چون تخت جمشید متأسفانه تا سال 1316 که اولین ظروف نقره ای ساسانی وارد موزۀ لنینگراد گشت هیچ نقره ای در ایران کشف و ضبط نشده است . 2

اما بطور کلی می توان این گونه دسته بندی کرد که نقره کاران ساسانی از 3 طریق زیر به ساخت ظروف نقره ای خود می پرداختند :

1 ـ ساخت اشیاء نقره با چکش کاری بر ورقۀ سرد نقره

2 ـ هنر فلز کاری ریختگی در اشیاء سیمین

3 ـ ساخت ظروف آستر دار از صفحات نقره

در روش اول شمش یا ورقه مسطح و سرد نقره را با چکش کاری و با به کار بردن قالبهای محدب یا انواع دیگر قالبها و سایر ابزار فلزکاری به شکل مطلوبی که مورد توجه شان بود در می آوردند .

روش دوم ابتداً مدل و قالب شکل ظرف یا شی را از موم ساخته و تمام یا بخشی از تزئینات لازم را بروی آن کنده کاری و یا حکاکی می کردند پس قالب را در محفظه ای مملو از خاک رس بسیار نرم قرار می دادند و نقرۀ مذاب در آن می ریختند حرارت فلز مذاب موم را ذوب کرده و شی سیمین بعد انجماد می شد .

روش سوم برای ساختن ظروف نقره آستردار و تخته فلز نقره را یکی ساده و دیگری کنده کاری و تزئین شده بود روی هم قرار می دادند و لبۀ آنها را با لحیم یا بدون لحیم کاری یا چکش کاری به هم وصل می کردند تشخیص ظروف آستردار امروزه با رادیوگرامی به آسانی امکان پذیر است . 3

ظروف ساخته شده شامل کاسه و پیاله ، بشقاب ، تنگ ، گلدان ، مجسمه جانوران ، سرهای جانوران و پرندگان و سایر لوازم تزئینی نیز از ورقه نقره ساخته شده و پس از پرداخت با ورقۀ نازکی از طلا تمام ظرف یا نقوش برجسته آن زراندود می شود .