فرمت فایل: ورد –Word و قابل ویرایش

تعداد صفحات: 63

فهرست

پيشگفتار 4

مقدمه5

بيان مسأله8

پيشينه تحقيق10

ضرورت، اهميت و فوايد تحقيق12

تعاريف مفاهيم13

فرضيه ها14

روش تحقيق15

متغيرهاي تحقيق16

تعاريف عملياتي18

جداول19

نتيجه گيري38

محدوديت ها40

خلاصه تحقيق41

پرسشنامه 42

منابع45

مقدمه

بروز مکرر تن فروشي براي بقا به عنوان يگانه راهکار نزد دختران متواري از خانه (پدري) خود نمايانگر حضور گسترده خشونت و عدم پذيرش زنان به عنوان افراد مستقل در سطح جامعه است.

يکي از نمونه هاي بارز و رو به افزايش خشونت عليه زنان در سال هاي اخير در کشور پديده فرار دختران از خانه است. عليرغم عدم وجود آمار دقيق و اطلاعات مبتني بر تحقيقات، پديده فرار دختران از منزل در سال هاي اخير در ايران رو به رشد بوده است.

درک و بررسي پديده فرار دختران از منزل، ملزوم بررسي مفاهيم ارزشي و کليدي ديگري است چون مفهوم «بکارت» و معاني مجازي فرهنگي «دختر بودن» در چارچوب نظام کهن مردسالارانه و متعصب مذهبي ايران و خصوصاً درک همه جانبه از عمق و ابعاد گسترده خشونت عليه زنان در جامعه.

گستاخي نهفته در عمل گريز از حيطه کنترل و حفاظت مردان (که به ويژه مترادف است با مفهوم خانه و خانواده بنا بر نگرش سنتي) يکي از مهمترين عوامل موثر در ايجاد فضاي رعب آور و باز توليد تابوهاي متعدد فرهنگي حول پديده اجتماعي دختران فراري است. آنچه پديده دختران فراري ايران را از ساير نمونه هاي مشابه اجتماعي آن در سطح جهاني متمايز مي سازدتنوع علل گريز از خانه در وهله نخست است. به عبارت ديگر نوجوانان دختر در ايران بر خلاف ساير کشورهاـ که فقر مادي انگيزه اصلي گريز از خانه و هجرت به خيابان است ـ به دلايل گوناگوني که همگي حاکي از وجود و بروز پياپي خشونت در محيط خانوادگي ايشان است تصميم به فرار مي گيرند و نياز مالي فرد يا خانواده وي تنها بخشي از جامعه دختران متواري را شامل مي شود.

گريز از بند خشونت جسماني و يوغ اعتياد و اسارت هاي جنسي و همچنين اميد به آغاز زندگي نوين و مستقل از جمله ديگر انگيزه هاي رايج در تصميم به فرار دختران و هجومشان به شهرهاي بزرگ به ويژه تهران است. بنابراين در درجه نخست هر پژوهش رسمي و علمي ملزم است که ساختار و جايگاه خانواده را بازبيني کرده و تصوير مثبت ولي نادرست و افراطي رايج در فرهنگ مان از اين پديده را به نقد بکشد.

تحقيقات معتبر بايد در بررسي خود بر ناامن بودن محيط خانه براي افرادي که از آن گريزان مي شوندتأکيد کنند.

از سوي ديگر گر چه فرار يک دختر از منزل معادل برقراري رابطه جنسي براي بقا توسط وي نيست اما بدليل بالا بودن احتمال وقوع اين امر به ويژه در چند روز ابتداي فرار بررسي پديده اجتماعي فرار دختران با تحقيق حول جمعيت زنان ويژه و روسپي هاي جوان در هم تنيده شده است. در اينجا دو نکته را لازم به تذکر مي دانم. اولاً بروز مکرر تن فروشي براي بقا به عنوان يگانه راهکار نزد دختران متواري از خانه (پدري) خود نمايانگر حضور گسترده خشونت و عدم پذيرش زنان به عنوان افراد مستقل در سطح جامعه است. به عبارتي ديگر اگر نظام دولتي و جامعه ما ابزار و کانون هاي متعدد و قابل دسترس ديگري را براي امرار معاش و گذران وقت براي دختران (و پسران جوان) توليد و تثبيت کرده بود اولين ساعات رهايي از قيد و فشارهاي موجود در خانه اينچنين ساده معادل با تن فروشي و درگيرشدنشان در باندهاي فحشا نمي شد.

نکته دوم آنکه از منظر فرهنگي نيز دختران فراري، زن خياباني و روسپي هاي جوان در ذهنيت عامه ما همواره مترادف همديگر قلمداد مي شوند. ريشه اين نگرش عمومي را مي توان در سطحي وسيع تر در فرهنگ مان جويا شدکه در آن زنان و دختران در اجتماع ما همواره معادل هستند با کاربرد صرفاً جنسي ايشان ( آن هم براي مردان جامعه ما). «بکر بودن» يک تن نقطه جذابيت فرد براي تسخير و اکتساب (لااقل تن) اوست.

«گريزان بودن» وي از سويي نشانگر بي کس وکاري وي و بالنتيجه قابل دسترس بودنش براي شکارچيان تن است و از سويي ديگر زنگ خطري براي «غيرت ورزان» جامعه مرد سالار ماست تا به اعمال خشونت بيشتر سعي در پنهان سازي زنان و دختران کشور نمايند. حجاب اجباري به عنوان نمادين ترين راهکار رسمي براي تأمين و تثبيت «عفت زنانه» همزمان يادآور مفهوم کهن «محجوبيت» (که ساختار مفعولي ست) به عنوان يگانه صفت نيک و برازنده براي جنس مونث در فرهنگ ما مي باشد و معادل با باز توليد جايگاه اجتماعي زنان ـ در پرده ماندن و محصور بودن جنس مونث ـ در چارچوب اين نظام مردسالار است.

غالب فعاليت هاي دولتي و حکومتي پيرامون «مجرم سازي» و انکار حقوق دختران فراري در ايران باقي مانده است. اخبار رسانه هاي کشور و پژوهش هاي مستقل و رسمي نشانگر آنست که تاکنون بيشترين تلاش ها و مسئولان امر در اين زمينه حول بازگرداندن هر چه زودتر افراد به خانواده هايشان و تخليه فوري اماکن مخصوص رسيدگي به اين جماعت (زندان ها و مراکز نگهداري موقت دولتي) همراه با کمترين توجهي به اهميت ريشه يابي اين پديده رو به افزايش اجتماعي بوده است. از اين رو سازمان هاي غير دولتي و افراد داوطلب متعددي که در زمينه هاي گوناگوني چون مددکاري اجتماعي روانکاوي ايجاد شبکه هاي کمک رساني گوناگون ارزيابي و مبارزه حقوقي و آموزش هاي علمي آسيب شناسانه پديده گريز دختران و عواقب گسترده و غالباً دردناک آن فعاليت کرده و مي کنند عميقاً قابل تحسين هستند.آنچه مسلم است ابعاد وحشتناک رشد اين پديده در جامعه متلاطم مان که طيف وسيعي از نگراني هاي بهداشتي( سلامت روحي و جسماني خصوصاً نسل جوان) و تنزل ارزش هاي فرهنگي و انساني به ويژه نگرش عمومي نسبت به زنان و دختران در کشورمان را به همراه دارد مي تواند موثرترين انگيزه براي تأکيد بر اهميت انجام پروژه هاي عميق علمي و حمايت از فعاليت هاي موجود در اين زمينه باشد.

بيان مسأله :

پديده دختران فراري با گسترش روزافزون خود امروز به عنوان يک تهديد جدي براي کانون گرم خانواده ها مطرح و عامل افزايش ناهنجاريهاي اجتماعي در شهر شناخته شده است شهر تهران از جمله شهرهايي است که اين پديده در آن همچون زنگ خطري دائم در گوش شهروندان شنيده مي شود و بيم آسيب هاي اجتماعي گوناگون را گوشزد مي کند بر اساس آمار، ميزان سن دختران فراري 15 تا 20 سال است و سن دختران فراري در حال کاهش است.

دختران فراري اقدام خود را نوعي اعتراض مي دانند و خود را قرباني روابط ناسالم در خانواده ها و فراموش شده در جامعه مي دانند.

دختران به علت اختلافات فکري که بين آنها و خانواده هايشان رخ مي دهد و به نيازها و امکانات مورد نياز آنها توجه کافي نشده است دچار کمبودهاي عاطفي و احساسي گشته اند و براي نجات از چنين وضعيتي بهترين راه ممکن که در عين حال مذموم ترين راه مي باشد را انتخاب مي کنند.

تحقيقات اجتماعي صورت گرفته نشان مي دهد که گزارشهاي بي شماري درباره ولگردان خياباني مرد و باندهاي تبهکاري نوشته شده است، اما در اين مطالعات تنها اشاره اي کوتاه و گذرا به زنان شده است (آن کمپل) دختران را در باندهاي خياباني نيويورک مورد مطالعه قرار داده است اين موضوع از زماني به عنوان پديده اجتماعي مورد توجه قرار گرفت که تعداد دختران فراري زياد شد و نظم و امنيت جامعه را زير سؤال برد، نگاهي گذرا به تاريخ گذشته، سرزمين ما نشان مي دهد که زنان هميشه در پشت پرده قرار گرفته اند. شمار بسيار اندکي از زنان توانسته اند در زمينه هاي مختلف تواناييهاي خويش را به اثبات برسانند. بياييد دورتر نرويم همين قاجارها زن را به عنوان ضعيفه مي شناختند. همين گذشته به ارث مانده در خانواده ها اين اصل را تأکيد مي کند که زنان را از حقوق انساني خويش محروم سازند و با بهانه هاي مختلفي چون (احساساتي بودن، مادر بودن، مطيع شوهر بودن) از وظايف اجتماعي ـ سياسي کنار گذارند و چنين تعصباتي حتي تا آنجا پيش مي رود حق تحصيل ـ تفريح و غيره را به دختران و زنان ندهند، ولي پس از گسترش آگاهيهاي اجتماعي ـ سياسي و فرهنگي زنان توانسته اند به تواناييهاي خويش پي ببرند و راهي را براي اثبات خويش پيدا کنند و اگر ارزش هاي سنتي جامعه و خانواده با آن به مخالفت برخاست راهي ناهنجار را انتخاب نمايند جامعه کنوني ايران بايد زن را به عنوان يک موجود اجتماعي که نيمي از جامعه بشريت را تشکيل مي دهد بپذيرد اما آمار منتشره از فرار دختران حاکي از اين واقعيت است که جامعه هنوز به نيازها و احساسات و علايق دختران توجه ننموده است.

در اين تحقيق برآنيم تا عوامل مؤثر بر بروز چنين پديده اي را دريابيم و درصدد پاسخگويي به سؤالات زير برآييم.

1) چرا دختران از خانه فرار مي کنند؟

2) وضعيت اقتصادي چه تأثيري در فرار دختران از خانه مي تواند داشته باشد؟

3) بها ندادن به دختر در خانواده به عنوان يک فرد چه تأثيري در فرار دختران از خانه دارد؟

4) آيا عدم ثبات خانواده مي تواند يکي از دلايل فرار دختران باشد؟

پيشينه تحقيق:

فرار نوجوانان دختر از منزل از معضلات پيچيده اجتماعي کشور ما در سالهاي کنوني است و روند رو به رشد اين پديده نه تنها آينده اين قشر و گروه سني از جامعه را با خطري جدي مواجه ساخته است.