فرمت فایل: ورد –Word و قابل ویرایش

تعداد صفحات: 99

در كشورهايي مانند ايران كه بخش زيادي از جمعيت آن در روستاها متمركز شده اند، اجراي برنامه هاي توسعه اقتصادي با توجه به توانهاي طبيعي مناطق روستايي ضروري به نظر مي رسد، چرا كه با ورود اين بخش از جامعه به چرخه توليد شرايط براي رشد موزون و همه جانبه اقتصاد كشور مساعد مي گردد. تغيير شيوه هاي بهره برداري سنتي از منابع موجود يا به عبارتي مكانيزه كردن شيوه هاي توليد، صرفه اقتصادي بيشتر به همراه داشته و دلبستگي روستاييان را به ماندن در روستا بيشتر خواهد نمود. در واقع اجراي هرگونه برنامه اي بدون توجه به مشكل بيكاري و ميزان درآمد روستاييان با موفقيت همراه نخواهد بود. بنابراين لازم است، قبل از اجراي هر برنامه اي توانهاي محيطي روستا در رابطه با ميران جمعيت اين مناطق بررسي گردد. ومتناسب با جمعيت شاغل و بيكار در رابطه با توانهاي موجود، برنامه ريزي گردد.

دهستان زريبار يكي از دهستانهاي بخش مركزي شهرستان مريوان است كه با داشتن 13 روستا و شرايط طبيعي و انساني مناسب، زمينه بسيار مستعدي را براي توسعه اقتصادي دارا مي باشد. خاك‌هاي حاصلخيز، شرايط اقليمي مناسب، وجود آب كافي و همچنين نيروي انساني كافي امكان توسعه اقتصادي بويژه توسعه بخش كشاورزي را فراهم نموده است 0

متأسفانه باوجود فراهم بودن چنين شرايطي، بدليل حاكم بودن ديدگاه هاي سنتي در بهره برداري از منابع موجود، معضل بيكاري و مهاجرت روستاييان به شهرمريوان همچنان به قوت خود باقي است. بنابراين ريشه يابي اين مسائل معرفي توانها و پتانسيل هاي موجود منطقه زمينه تحقيق حاصل را فراهم نموده است تاتوانمنديهاي موجود دهستان در حيات اقتصادي و توسعه اقتصادروستايي دهستان شناخته شود.

2-1- طرح مسأله

مهمترين ركن اقتصاد روستا كشاورزي است. در كشورهايي كه درصد قابل توجهي از جمعيت در روستا ها ساكن هستند توجه به اين بخش ( كشاورزي ) ضروري است. كشاورزي معمولاً بخش اصلي در اقتصاد كشورهاي در حال توسعه است. بطوريكه بين 45 %تا 90% كل محصول و 60% تا 90% كل اشتغال را در برمي گيرد.از اين رو توسعه اقتصادي در اين كشورها ارتباط نزديك با توسعه اقتصاد كشاورزي آنها دارد.

يكي از ويژگيهاي بخش كشاورزي در كشورهاي در حال توسعه، از جمله ايران كارايي پايين آن است. علت پايــين بودن كارايي در اين كشورها، فشار زياد بر زمين، كاربرد تكنولوژي عقب مانده . پس انداز كم و در نتيجه سرمايه گذاري كم مي باشد (آسايش 1347، ص111).

دهستان زريبار با وجود داشتن توانهاي محيطي بيشمار متأسفانه همچنان با مشكل بيكاري درآمد پايين و مهاجر ت بي رويه روستاييان به شهر دست به گريبان است. شيوه‌هاي سنتي كشت، و كاربرد تكنولوژي هاي غيرمدرن سبب شده است كه كشاورزي منطقه جوابگوي نيازهاي معيشتي ساكنان منطقه نباشد و درنتيجه مهاجرت به شهر ها همچنان ادامه داشته باشد. تكرار اين روند خالي شدن روستاها را از سكنه باعث خواهد شد ومتعاقباً رشد ناموزون جمعيت شهري را به دنبال دارد. درياچه زريبار به عنوان بخشي از دهستان زريبار و به عنوان يكي از زمينه هاي اشتغال زايي متأسفانه به طور مقبول مورد بهره برداري قرار نگرفته است. توسعه شيلات به لطف وجود درياچه زريبار مي تواند تأمين كننده بخش عمده اي از نيازهاي معيشتي دهستان زريبار باشد. از لطف ديگر وجود جاذبه هاي توريستي و سياحتي، امكان ايجاد تأسيساتي در اطراف درياچه، به ويژه براي تعدادي از روستاهاي دهستان كه در مجاورت درياچه واقع شده اند فراهم كرده است كه اين امر مي تواند دهستان يادشده را در جهت توسعه اقتصادي به حركت در آورد. بنابراين با توجه به مسائل ياد شده سوالاتي به شرح زير قابل طرح است.

1-آياشرايط منطقه براي توسعه بخش كشاورزي جهت ممانعت مهاجرت روستاييان به شهر مناسب است ؟

2-آياايجاد يك بازارهفتگي در دهستان زريبار لازم است ؟

3- آياجاذبه هاي توريستي دهستان نقشي در توسعه روستايي منطقه مي تواند داشته باشد؟

3-1- فرضيه ها

فرضيه عبارتند است از يك ايدة غيرقطعي و آزمايش با حدسي زيركانه كه براي نتيجه تحقيق مي زنيم و پيشنهادي است كه در محك آزمايش علمي سنجيده مي شود

(نبوي، 1365).

هدف اصلي اين تحقيق تعيين اثرات توسعه كشاورزي و توريسم دراقتصادروستايي است. از اين جهت نگارنده سعي مي كند تادرمقوله اصلي به فرضيه هاي زيرپاسخ دهد.

1- به نظر مي رسد با توسعه اقتصاد روستايي، روند مهاجرت روستاييان اين منطقه به شهركندتر شود ودرنتيجه از رشد ناموزون جمعيت شهري جلوگيري شود.

2- باتوجه به توليدات منطقه ( از نظركشاورزي، دامداري ) ايجاد يك بازار هفتگي دراين دهستان ضروري بنظر مي رسد.

3- به نظر مي رسد باتوجه به طبيعت بكر، وجود درياچه زريبار، وساير توانهاي توريستي و سياحتي منطقه در صورت توسعه صنعت توريسم زمينه اشتغال براي روستاييان بيش از پيش فراهم خواهد شد.

4-1- اهداف تحقيق

دهستان زريبار در يك قلمرو جغرافيايي مناسب ودر مستعد ترين نقاط از لحاظ منابع طبيعي به ويژه آب و زمين واقع شده است. يعني در منطقه اي كه بهره برداري از آب آسان و به زير كشت درآوردن زمينها سهل است داراي استعدادهاي زيادي در زمينه كشاورزي، توريسم مي باشد. در صورت وجود مطالعه و برنامه ريزي درست و اصولي جهت استفاده بهينه از اين منابع بسياري از مشكلات موجود دهستان زريبار مرتفع خواهد گرديد. بنابراين برنامه ريزي اصولي قبل از هر چيز در گرو شناسايي، مطالعه و نهايتاً برنامه ريزي هدفمند است كه موجب ريشه كن كردن فقر، گرسنگي، ايجاد رفاه ساكنان روستا و حفظ محيط زيست روستاها، گردد.

در اين تحقیق قصد بر اين است كه توانهاي محيطي اين دهستان از يك طرف معرفي كرد و از طرف ديگر موانع و مشكلاتي كه در سرراه توسعه اقتصادي اين دهستان واقع شده تبين گردد سپس، با ارائه راه حلهايي نحوه استفاده بهينه و بهره برداري از منابع موجود مشخص شود اهدافي كه به طور كلي مد نظر هستند، عبارتند از:

1- بكار گيري حداكثر منابع و استفاده بهينه از ظرفيتهاي توليدي به طوري كه حداكثر بازده حاصل شود.

2- رسيدن به رفاه اجتماعي و اقتصادي بدون تخريب محيط طبيعي و آرام روستا.

3- بررسي مسائل و مشكلات توليد و عرضه محصولات كشاورزي و دامداري.

4- عرضه نمودن رهنمودها يي جهت دستگاههاي اجرائي كه در ارتباط با توسعه مناطق روستايي هستند.

5- پيشنهاد استفاده از بذرهاي اصلاح شده به منظور بهره برداري بيشتر در واحد سطح.

6- بررسي امكان ايجاد يك بازار هفتگي براي عرضه مستقيم محصولات كشاورزي با قيمت مناسب.

7- ارائه راه حلهايي به منظور جلو گيري از مهاجرت بي رويه روستاييان و يا حداقل كاهش روندآن.

8- معرفي نمودن جاذبه هاي سياحتي، توريستي دهستان با توجه به وجود درياچه زريبار و منابع طبيعي گسترده و غني مانند رودخانه ها، جنگل، مراتع و… .

9- توسعه مكانيزاسيون و به كار گيري روشها ي نوين درامور كشاورزي منطقه.

10- معرفي تنگناها و محدود يتهاي محيطي، اجتماعي و اقتصادي در امر توسعه اقتصاد روستايي.

5-1- مراحل تحقيق

در انجام تحقيق حاضر مفاهيم توسعه و توسعه روستايي و توسعه اقتصادي روستايي به تفصيل مورد مطالعه و بررسي قرار گرفته، سپس شاخص هاي توسعه روستايي در رابطه با دهستان زريبار مطالعه شده است.

1-ابتدا به مطالعه مباني، نظري و بررسي شاخص ها ي توسعه روستايي، اقدام به جمع آوري اطلاعات شده است. در اين مطالعه علاوه بر مطالعه كتابخانه اي، از تمامي روستاهاي دهستان بازديد به عمل آمده است و ويژگيهاي طبيعي و انساني دهستان و نحوه توزيع خدمات روستايي مورد بررسي قرارگرفته است.

2-دراين مرحله اطلاعات گرد آوري شده از طرق فوق الذكر، دسته بندي گرديده است و هركدام درجاي خود تحليل و تبين گرديده است.

3- دراين مرحله اطلاعاتي گردآوري شده تجزيه و تحليل گرديده است ونتايج حاصله درقالب نقشه، نمو دار و تحليل ارائه گرديده است.

6-1- مسائل و مشكلات تحقيق

تحقيق حاضر همچون ساير پژوهشهاي دانشگاهي با مسائل و مشكلات زيادي همراه بوده است. يكي از مشكلات اساسي، عدم دسترسي به آمار و اطلاعات موثق بود. متاسفانه براي بدست آوردن چنين آمارهايي محققين با موانع زيادي روبرو هستند طبيعتاً گرفتن نتايج درست و ارائه تحليهاي دقيق نيازمند استفاده از آمار و اطلاعات دقيق است. بدست آوردن آمار و اطلاعات اغلب بسيار وقت گير بوده و در بسياري از مواقع با موفقيت همراه نيست بنابراين در اين ميان علاوه برصرف هزينه، بيشتر وقت محققين به هدر مي رود. رساله حاضر نيز از اين قاعده مستثني نبوده ودر بسيار ي موارد كوشش براي بدست آوردن آمار و اطلاعات با موافقيت همراه نبوده است اما با اين حال و با وجود تمام اين كاستي ها سعي شده است كه تحليلي درست و نزديك به واقعيت در مورد شرايط طبيعي و انساني دهستان زريبار صورت گيرد، تا با تكيه بر اين تحليلها گامي و لو اندك در جهت توسعه اقتصادي اين دهستان برداشته شود.

1-2- مفهوم توسعه

شناخت بهتر هر پديده نياز به تعريف جامع و كاملي از آن پديده دارد. واضح است كه هرچه اين تعريف جامع و كاملتر باشد شناخت آن پديده آسانتر و دقيقتر خواهد بود.

توسعه در فرهنگ دهخدا به معني فراخي و وسعت آمده است كه بصورت توسعه دادن نوسعه پيدا كردن و توسعه يافتن استعمال مي شود.

توسعه ترجمه كلمه ديولوپمنت است كه در فرهنگ آريانپور معاني مختلفي از آن شده اسـت. تــرقي، نمو، مرحله تكميلي، كمـال، پيشرفتگي، بروز و آشكار سازي (آريانپور،1370، ص 588).

توسعه، اساساً يك عملكرد انساني است كه در آن همه مردم جامعه به طور كامل بسيج مي شوند دور باطل فقر و مرض شكسته مي شود، كيفيت زندگي همه مردم در همه نواحي جغرافيايي بهبود مي يابد. در همان حال : مفهوم تازه اي از روابط كشور با ساير كشورها در سطوح بين الملي مطرح مي گردد( رضواني، 1374، ص 24).

پروكفيلد در تعريف توسعه مي گويد : فرايند عامي كه در اين زمينه وجود دارد اينست كه «توسعه » را بر حسب پيشرفت به سوي اهداف رفاهي نظير تقليل فقر و بيكاري و كاهش نابرابري تعريف كنيم ( ازكيا، 1374، ص 18).

دكتر حسين آسايش عقيده دارند توسعه يعني:

«ارتقاء ظرفيتهاي اجتماعي در جهت رفع نيازهاي محسوس جامعه، افزايش بهره برداري از امكانات و قابليتهاي اجتماعي در جهت رشد و تعالي جامعه» (آسايش،1374، ص 9).

ميسرا با مفهومي جامع توسعه را چنين تعريف مي كند « توسعه به عنوان يك مفهوم متعالي دستاورد بشري و پديده هاي چند رشته اي است و في نفسه يك مسلك ( ايدئولوژي) به حساب مي آيد، توسعه چون دستاورد بشري است در محتوا و نمود داراي مختصات فرهنگي است و بر تحول ارگانيك دلالت دارد و هدف از توسعه دستيابي فزاينده انسان به ارزش است و بر معناي زير تاكيد دارد، اولاً، توسعه يك فرايند است نه وضع ايستا، ثانياً اين فرايند در نهايت به ارزشها مربوط مي شود و هدف از توسعه «ايجاد زندگي پر ثمر» است.

تغييرات مثبت كه موجب بهبود وضع زندگي مردم گردد توسعه ناميده مي شود. ليكن توسعه به معني كوشش آگاهانه، نهادي شده و مبتني بر برنامه ريزي براي ترقي اجتماعي و اقتصادي جامعه پديده منحصر به فرد قرن بيستم است كه از سال 1917 در شوروي آغاز گرديد( همان ص 16)0

همچنين،مايكل تودارو معتقد است كه توسعه را بايد جرياني چند بعدي دانست كه مستلزم تغييرات اساسي در ساخت اجتماعي، طرز تلقي عامه مردم و نهادهاي ملي و نيز تسريع رشد اقتصادي، نابرابري و ريشه كن كــردن فقر مطلق است (از كياء 1369، ص8).