فرمت فایل: ورد –Word و قابل ویرایش

تعداد صفحات: 71

فهرست مطالب

عنوان......................................................................................................................................................صفحه

بررسي تاريخي فردي کردن مجازات ها 1

گفتار اول - زمينه هاي پيدايش مفهوم فردي کردن مجازات ها در تاريخ عمومي جهان 1

يک- دوره انتقام خصوصي 2

دو- دوره دادگستري خصوصي 4

تعريف و شناخت اصل فردي کردن مجازات ها 6

گفتار دوم:جايگاه اصل فردي کردن مجازات ها د رميان اصول حاکم بر مجازات ها 13

يک- با توجه به اصل قانوني بودن مجازات ها 14

دو- با توجه به اصل تساوي مجازات ها 15

سه- با توجه به اصل شخصي بودن مجازات ها 17

گفتار سوم: اهداف اصل فردي کردن مجازات‌ها 18

يک- اهداف شخصي 19

دو- اهداف اجتماعي 26

شيوه‌هاي فردي کردن مجازات‌ها 30

گفتار اول: فردي کردن تقنيني مجازات‌ها 30

یک -موجبات فردي کردن تقنيني مجازات‌ها 31

الف ـ به اعتبار خصوصيات فردي مجرم يا زيان ديده از جرم 31

گفتار دوم- شيوه هاي فردي کردن تقنيني مجازات ها 32

گفتار دوم : فردي کردن قضايي مجازات ها 36

يک- انگيزه هاي فردي کردن قضايي مجازات ها 38

دو- روش هاي فردي کردن مجازات ها 46

فهرست و منابع و مآخذ 62

بررسي تاريخي فردي کردن مجازات ها

پيدايش و تولد هر پديده اي در هر اجتماعي ، امري اتفاقي نبوده، بلکه سابقه اي تاريخي در طول تکامل آن اجتماع دارد و عوامل مختلف در طول تاريخ دست در دست هم داده است و باعث پيدايش آن پديده گشته اند چون بر اساس قانون خلقت ، تازماني که علت تامه چيزي فراهم نشود، آن چيز وجود پيدا نمي کند.

فردي کردن مجازات ها نيز چون ساير پديده هاي اجتماعي در طول تاريخ حقوق کيفري شکل گرفته است .در ابتدا همراه باتکامل مجازات وطرز نگرش به آن از افکار انديشمندان، فلاسفه و جرم شناسان تراويده و رشد نموده و در اواخر قرن نوزدهم متولد شده است مانيز در بررسي اين پديده و سير تکويني آن،سرنوشت آن را جداي از مجازات نمي دانيم وآن را همراه با تحول مجازات ها،بررسي مي کنيم .

ابتدا به بررسي زمينه هاي پيدايش فردي کردن مجازات ها در تاريخ عمومي جهان در دوران گذشته مي پردازيم و سپس در گفتاري جداگانه اين تحول را در تاريخ ايران موردبررسي قرار ميدهيم .

گفتار اول - زمينه هاي پيدايش مفهوم فردي کردن مجازات ها در تاريخ عمومي جهان

سيرتکويني هر پديده اي در تمام جوامع مثل هم نبوده ولي بسياري از جوامع به علت نزديکي جغرافيايي و يافرهنگي داراي سرنوشتي مشترک بوده اند .

تقسيم بندي که در بررسي فردي کردن مجازات ها در طول دوران تاريخ عمومي جهان صورت گرفته در بين اکثر جوامع مشترک مي باشد اينک به بررسي موضوع فردي کردن مجازاتهادر طول دوره هاي تاريخي مي پردازيم .

يک- دوره انتقام خصوصي

اجراي مجازات ها در اين دوره بر اصول وقاعده خاصي استوار نبوده است مجازات اعمالي که مخالف منافع خانواده يا قبيله تلقي مي شد ، از طرف خود خانواده يا به صورت جنگ بين گروه ها صورت مي گرفت اين دوره توسط بعضي حقوقدانان،دوره دادگستري خانوادگي يا دوره دادگستري ميان کلانها ناميده شده است .

در اين دوره هرگاه کسي مرتکب جرمي مي شد پدر خانواده او را تنبيه مي کردو اگر جرم عليه قبيله ديگر بود،حل اختلاف به صورت جنگ و نزاع ميان گروه ها و قبايل تجسم خارجي مي يافت .

در اين دوران حق مجازات ويژه رئيس خانواده و از اختيار تام وي سرچشمه مي گرفت و حد و مرزي نداشت در تمامي دعاوي قضاوت بر عهده رئيس خانواده بود و افراد به واسطه پيوند خوني به هم پيوند مي خوردند و در صورتي که جرم عليه قبيله ديگري صورت مي گرفت جنگ بين آنها در مي گرفت و تا فرو نشستن آتش خشمشان ادامه مي يافت و فرض بين جرايم مدني و کيفري نبود.

از ويژگيهاي بارز اين دوره مي توان موضوعي بودن مسئوليت را نام برد يعني وقتي جرمي عليه شخصي صورت مي گرفت به صرف انتساب آن به جاني،مجازات از طرف قبيله مجني عليه بر ضد قبيله جاني آغاز ميشدو تا فرونشستن خشمشان ادامه مي يافت و فرقي هم بين جرائم مدني و جزايي و يا جرايم عمدي و غير عمدي نبوده و به صرف انتساب،مجازات آغاز مي شد .

خصوصيت ديگر مجازات در اين دوره جمعي بودن مسئوليت بود، يعني همه افراد قبيله ياخانواده در مقابل مجني عليه و خانواده يا قبيله وي مسئوليت داشتند و بايد تاوان خطاي عضو خود را بدهند و در آتش خشم قبيله مجني عليه مي سوختند.

ويژگي ديگر مجازات در اين دوره نامعين بودن نوع و ميزان آن بود در اين دوره مجازات مشخص و معيني وجود نداشت و مقدار آن بر اساس ميل رئيس قبيله مشخص مي شد و تا تسکين حس انتقام و کينه مجني عليه و اعضاي گروه نسبت به مرتکب و اطرافيانش ادامه مي يافت .

ازبررسي کلي اين دوره نتيجه مي گيريم که مجازات در اين دوره فردي نبوده بلکه حتي شخصي هم نبوده است و علاوه بر شخص مرتکب،خانواده و طايفه وي نيز در مقابل مجني عليه مسئوليت داشتند و مجازات شامل حال همه مي شد.

ويژگيهاي شخصي و اجتماعي هيچ تاثيري در ميزان مجازات ها نداشته و فردي کردن مجازات واينکه مجازات مطابق شخصيت هر کس باشد در اين دوره هيچ جايگاهي نداشته است و حتي مجازات شخصي هم نبود تا چه رسد به فردي چون آنچه در اين دوره بر مجازات ها حاکم بود، انتقام و زورگويي بود چه بسيار قبيله ها در آتش چنين انتقام هايي نابود شدند.

دو- دوره دادگستري خصوصي

با گذشت زمان و رشد قدرت و اعتبار شهرها و احساس نياز به امنيت کم کم اختيارات افراد در گرفتن انتقام به دلخواه خودشان تعديل يافت و با گسترش و رشد تجارت و احساس نياز به امنيت، مجازات و انتقام گيري تحت نظم و قاعده در آمد و آتش جنگهاي که به قصد انتقام گيري رخ ميداد رو به خاموشي نهاد و نظام مجازات قاعده منع شد که از اين به بعد با عنوان دادگستري از آن ياد مي کنيم .

مسئوليت جمعي جاي خود را به مسئوليت شخصي داد و کم کم مجازات ها شخصي شدند و فقط فرد مجرم تحويل خانواده مجني علي داده مي شد تا وي را مجازات نموده و يااز نيروي کار او استفاده نمايند.

با گسترش جوامع و پيدايش مراکز شهري پس از ظهور دين يهودو مسيح و پيروي از دستورات مشترک و مذهبي و رشد همبستگي ها کم کم خق تشخصي از دست روساي قبايل خارج شد و به نيروهاي مذهبي منتقل شد و مفهوم انتقام جاي خود رابه تعقيب مذهبي و اجتماعي داده که از طرف زيان ديده صورت مي گرفت و به تدريج مفهوم مسئوليت جمعي دوره انتقام فردي جاي خود را به مسئوليت فردي شخص مرتکب جرم داده و انديشه اجراي عدالت کيفري را به وجود آورد .

هرچند شيوه اجراي مجازات ها دراين دوره تکامل يافته بوده و ميزان وشدت آن نيز تعديل شد اما همچنان مجازات باقصد انتقام از طرف مجني عليه بر ضد جاني صورت مي گرفت در اين دوره مسئوليت جمعي به مسئوليت فردي تبديل شد و نظام مجازات قصاص خسارت مالي دريافت مي کرد و در واقع نوعي نظام سازش حاکم شده بود و کم کم زمينه هاي دخالت دولت ها در مجازات ها فراهم شد.

با بررسي اين دوره در ارتباط با فردي کردن مجازات ها به اين نتيجه مي رسيم که اين دوره از اين نظر گامي به جلو بود و مجازات ها تا حدودي شخصي شده بودند و ديگر شامل خانواده و قبيله جاني نمي شد و نسبت به افراد در طبقات اجتماعي از نظر مجازات تفاوتي محدود قائل مي شدند ولي از نظام فردي کردن مجازات ها خبر نبود و همچنان افراد در صورتي که جرائم مشابه انجام مي دادند به سرنوشت مشترکي دچار مي شدند و از فکر اصلاح و تربيت و شناسايي شخصيت مجرم خبري نبود هر چند اين تفکر کم کم در آرا و نظريات رهبران کليسا شکل مي گرفت و اعتقاد به مدارا و اصلاح مجرم در بين کليسا و حاميانش رشد مي کرد .

تعريف و شناخت اصل فردي کردن مجازات ها

قبل از تعريف اصل، بايد به اين نکته اشاره کرد که فردي کردن مجازات ها همچون سايراصول حاکم بر مجازات ها زائيده تفکر و انديشه اي است که به ضرورت اجراي مجازات در جامعه بشري سخت اعتقاد دارد اما اين بدان معني نيست که اصل مذکور با تمام اهداف و خصايص مجازات به طوري که اجمالا بررسي شد، سازگاري داشته باشد.

زيرا يکي از خصايص عمده مجازات، خصيصه ثبات مشخص بودن آن است حقوقدانان در اين مورد معتقدند که قانون جزا بايد صريحا نوع کيفر و مدت آن را تعيين کند .

اين امر با اصل فردي کردن مجازات ها تطابق ندارد چون بنا به اصل مذکور نه تنها دادرس بايد در انتخاب نوع و ميزان کيفر بنا به تناسب حال مجرم آزادي عمل داشته باشد بلکه برخي از دانشمندان معتقدند که بايد محدود کردن کيفر را هنگام صدور دادنامه الغا نموده و سرنوشت محکوم را به ادازه زندان سپرد.

تا همين که مقامات زندان حسن سلوک او را مشاهده کردند او را از زندان آزاد نمايند در حقيقت بزهکار به بيماري تشبيه شده است که براي بهبود بيماري به بيمارستان اعزام مي شود، ولي زمان بيرون آمدن او دقيقا از قبل تعيين نشده و خروج او بستگي به بهبود و شفاي کامل او دارد.

لذا مي توان گفت تنها برخي از اهداف و خصايص مجازات با خصائصي که اصل فردي کردن مجازات ها را براي يک نظام کيفري ، معقول و متناسب پيش بيني مي کند منطبق است اين اهداف و خصائص را ميتوان در تعاريفي که حقوقدانان و جرم شناسان و کيفرشناسان از اصل فردي کردن مجازات ها ارائه نموده اند؛ استنباط کرد.

مع الوصف برخي از حقوقدانان ايراني زير عنوان اصل شخصي بودن مجازات ها معني و مضمون اصل فردي کردن مجازات ها را بيان کرده اند ايشان بدون اين که از فردي کردن مجازات ها نامي به ميان آورند به توصيف اصل فردي کردن مجازات ها پرداخته اند.