فرمت فایل: ورد –Word و قابل ویرایش

تعداد صفحات: 39

روابط ميان طفل و اولياي او متعدد و اثرات آن در رفتار كودك مختلف است بعضي از اين روابط نتايج مفيد و تعدادي از آن نتايج سوء دارد .اين روابط را مي توان به پنج طريق زير طبقه بندي كرد:

1- مبت ( پاداش ) – خشم ( تنبيه ) – به مقدار مساوي از هر يك

2- محبت زياد و بدون تنبيه

3- خشم زياد و بدون محبت

4- محبت – خشم – محبت كم – خشم زياد

5- محبت – خشم – خشم كم – محبت زياد

1- محبت ( پاداش ) – خشم ( تنبيه ) به مقدار مساوي

در فصل مربوط به احتياجات گفته شد كه كودك احتياج شديدي به احساس ايمني دارد . اگر او احساس ايمني نكند مضطرب مي شود و رفتاري را كه براي تقليل شدت اضطراب انتخاب مي كند رفتاري ناسالم و نا متعادل خواهد بود . در صورتي كه كودك تنبيه و پاداش را به يك نسبت از اوليا دريافت دارد، به احتمال قوي رابطه او با آنان مبهم مي شود و در نتيجه كودك به نوعي گيجي مبتلا خواهد شد . اين موقعيت به ويژه هنگامي كه گيج كننده و آزار دهنده مي شود كه تنبيه يا تشويق ساعتها و يا روزها بعد از انجام عمل صورت گيرد . خلاصه اينكه ابهام و بي نظمي در تنبيه اثرات سويي در رفتار كودك دارد . در اثر اين گونه رفتار كودك مضطرب مي شود و اين اضطراب معمولاً تبديل به احساس گناه مي گردد .

2- محبت ( پاداش ) بدون تنبيه

اگر در رابطه ميان كودك و اولياء هيچ گونه تنبيهي وجود نداشته باشد كودك احساس محروميت نمي كند و بنابراين آماده مقابله با مشكلات زندگي نخواهد شد . اين محافظت زياداز كودك باعث مي شود كه به او فرصت تشخيص ميان خوشي و ناخوشي داده نشود . البته در چند ماه اول زندگي هر چه اوليتء به كودك توجه كنند زياد نخواهد بود ولي بعد از آن اگر توجه شديد ادامه يابد كودك مي آموزد كه از ديگران توقع بيجا و بي اندازه داشته باشد . اين گوننه رفتار اوليا نسبت به كودك ايجاد اضطراب را موقتاً به تعويق مي اندازد ولي بعدها كه اين فردخودخواه و لوس با مسائل زندگي روبرو مي شود احساس مي كند كه لياقت كافي براي حل آنان ندارد در اين موقع اضطراب او آغاز مي گردد . 3- خشم ( تنبيه ) بدون پاداش

رابطه مملو از خشم درست قطب مخالف رابطه توام با محبت است . زماني كه تنبيه اصل رابطه ميان كودك و اولياست و اصلا محبت و مهرباني وجود ندارد مسلماً اضطراب شديد مزمن در كودك پديد مي آيد و احساس مي كند كه والدينش او را طرد كرده اند و عكس العمل او نيز ممكن است طرد كردن آنها باشد . اين طرد كردن اوليا ممكن است تعميم پيدا كند و به صورت طرد كردن اجتماع درآيد در اين صورت كودك به همه كس و همه چيز بدبين مي شود و گمان مي كند كه منشا تمام ناكاميها ي او محيط است و خود او هيچ نقشي در اين مورد ندارد اين يكي از اصول اساسي رفتارهاي جنايت آميز و يا اعمال ضد اجتماعي است .

4- محبت ( پاداش ) كم – خشم ( تنبيه ) زياد

صورت ديگري كه گاه بر رابطه كودك با اولياء مسلط مي شود شامل مقدار كمي محبت و مقدار زيادي خشم و تنبيه و عصبانيت است . اين نوع رابطه در توليد اضطراب در دوران اوليه زندگي بسيار موثراست . در اين مورد اولياء كودك هم منبع محبت هستند و هم سر چشمه ترس و وحشت بنابراين اگر كودك رفتار بدي كند و تنبيه شود احساس تقصير و گناه مي كند و به شدت خود را مورد ملامت قرار مي دهد و سعي مي كند عملي انجام دهد تا آن مقدار كمي از مهرباني را كه از اولياي خوددريافت مي داشته است زيادتر كند .

اين وضعيت در به وجود آوردن حالات عصبي بسيار موثر است چنانكه ماور مي گويد : به نظر من افراد بشر گرفتار حالات عصبي مي شوند البته نه به اين دليل كه قادر به انجام عمل مورد نظر خود نيستند بلكه بيشتر به واسطه نادم بودن از عملي كه انجام داده اند .

5- محبت ( پاداش ) زياد – خشم ( تنبيه ) كم

رابطه آميخته با محبت در درجه اول و خشم در درجه دوم مي تواند بهترين نوع رابطه مسلط ميان كودك و اولياء باشد . مقدار زيادي محبت سبب احساس ايمني و اعتماد به نفس لازم در كودك مي شود ، و در ضمن مقدار كمي خشم و تنبيه باعث ايجاد حس تشخيص و مسئوليت در او خواهد شد . اين طرز تربيت ، احتياجات اصلي كودك و به ويژه احتياج به امنيت و محبت و پيشرفت را ارضا مي كند و در مقابل مبتلا كردن او به اضطراب و تشويق احساس اعتماد به نفس را در او به وجود مي آورد .

اضطراب سركوب كننده است : اضطراب يكي از علل مهم سركوب كردن عواطف است . اين موضوع به ويژه زماني صادق است كه اضطراب با احساس تقصير توام شود شخصي كه احساس اضطراب مي كند ميل دارد دليل ايجاد اضطراب را فراموش كند چنانكه كامرون معتقد است :

اضطراب حاد در ايجاد فراموشي مرضي بسيار موثر است حتي در افراديكه از لحاظ رواني سالم هستند در افراد نوروتيك تاثير اضطراب در فراموشي و تعارض و تخيل زياد ، پر واضح است و اغلب روان شناسان درماني آن را مشاهده كرده اند .

در اينجا دليل اصلي اضطراب طوري سركوب مي شود كه يادآوري آن براي شخص بسيار مشكل و گاهي غير ممكن است .

روش دوم شامل سركوبي مستقيم اضطراب است بدين معني كه اضطراب هميشه موجود است اما شخص از علت آن آگاهي ندارد . به وسيله هيپنوتيزم مي توان به اضطراب سركوب شده و تجارب فراموش شده دست يافت و موضوع ناخودآگاه را به ضمير آگاه انتقال داد .

براي مثال وضعيت دانشجويي را كه گرفتار اضطراب شديد بود ذكر مي كنيم . او درباره روابط اجتماعي ، وضعيت دروس ، آينده و تقريباً همه چيز مضطرب بود . او مي دانست كه گرفتار اضطراب است ولي از علت آن آگاهي نداشت وي در جريان روان درماني تحت هيپنوتيزم قرار گرفت . اين مصاحبه به وسيله ضبط صوت گرفته شده و بنابراين آنچه كه در اينجا مشاهده مي گردد عين گفتگوهاي ميان روان شناس و بيمار است :

دانشجو – من احساس حقارت شديد مي كنم احساس مي كنم خيلي كوچك هستم .

روان شناس – ممكن است كمي بيشتر درباره اين احساس صحبت كنيد ؟

دانشجو – احساس مي كنم كه جسماً خيلي خيلي ريز و كوچك مي شوم به نظر مي رسد كه در جلوي من يك تونل بزرگ است كه در آآرين حد آن يك نقطه سياه وجود دارد .

روان شناس – ممكن است بيشتر درباره آن شرح دهيد ؟

دانشجو – نه فقط آنچه كه گفتم به نظرم مي آيد .

روان شناس – اولين دفعه كه آن را ديدي چند ساله بودي ؟

دانشجو – من آن را قبلاً نديده ام . من هميشه احساس مي كردم كه اشياء به طرفم مي آيند . با اينكه خودم با ساير اشياء كوچك مي شوم احساس مي كنم كه دستهايم خيلي خيلي كوچك است من احساس را تمام مدت زندگيم داشته ام .

روان شناس – خوب فكر كن و به حافظه ات رجوع نما به عقب برگردد . مثلاً به سن سه سالگي و بگو چه مي بيني آبا در آن موقع تجربه اي داشته اي كه باعث ايجاد ترس در تو شده باشد .

دانشجو – تجربه اي كه مرا بترساند نداشتم ولي يك دفعه اتفاقي افتاد كه خيلي از آن شرمنده ام . نه نمي ترسم ولي چرا مي ترسم از جاهاي بلند ترس دارم من اين موضوع را هيچ وقت به كسي نگفته ام . وقتي كه احساس كوچكي مي كنم هنگامي كه چشمانم بسته شده ، احساس مي كنم كه نزديك است از مكان مرتفعي به زمين پرت شوم . خيلي عجيب است من قبلاً به هيچ وجه اين احساس را نداشتم .

روان شناس – در اين باره بيشتر شرح دهيد .

دانشجو – من اين كار را هميشه مي كنم ( دستها را به چشم خود مي برد ) در حالي كه به چشمانم فشار مي آوردم نقطه زردي ظاهر مي شود . بعد اشكالي به صورت دايره هاي زرد رنگ ظهور مي كند و به زودي اين اشكال تغيير شكل مي دهد . كم كم بزرگ شده و حالا در وسط آنها سوراخي پيدا شده است رنگ آنها نيز تغيير مي كند .

روان شناس – شما چند ساله بوديد كه پدر بزرگ شما مرد ؟

دانشجو – نه ساله – در آن موقع من بدرستي نمي دانستم كه سرطان چيست.

روان شناس – آيا شما علاقه زيادي نسبت به پدر بزرگ خود داشتيد ؟

دانشجو – بله من او را دوست داشتم ولي او يك عادت بد داشت و آن عبارت بود از اينكه دو.د سيگار را به صورت من مي دميد و من از اين كار متنفر بودم .

روان شناس – آيا سرطان پدر بزرگ شما به طول انجاميد ؟

دانشجو – من هيچ وقت او را مريض نديدم . در واقع آنطور كه به خاطرم مي آيد تا وقتي كه فوت كرد بههيچ وجه علامت درد و رنج از خود نشان نداد . من دوست داشتم بهمنزل پدر بزرگم بروم . آنجا آرام بود و درختان سبز و جوي آب و آفتاب ملايمي داشت پدر بزرگ من خود قسمتي از اين منظره زيبا بود .