فهرست مطالب

چکیده : 3

بیان مسئله 7

توصیف وضع موجود ( شواهد 1 ) 10

الف- شاخص های کیفی وضع موجود : 10

با بررسی نتایج حاصل از آزمون ادبیّات فارسی دی ماه دریافتم : 11

ب - شاخص های کمی وضع موجود : 12

جدول شماره 1:جدول درصد فراوانی نتایج آزمون ادبیّات فارسی آذر ماه در سال تحصیلی 92-91 12

تجزیه و تحلیل اطّلاعات 13

انتخاب راه حل های جدید موقتی و اجرای آن ها 14

1- پرسش و پاسخ گروهی 14

2- استفاده از رایانه 16

3- استفاده از تصاویر 16

4- خواندن مطالبی جذاب برای افزایش آگاهی 17

5- روش نمایشی 17

6- دست سازه های دانش آموزان18

توصیف وضع مطلوب (شواهد 2 )18

الف – شاخص های کیفی وضع مطلوب 18

ب- شاخص های کمی وضع مطلوب 19

جدول شماره 2 : جدول درصد فراوانی نتایج آزمون ادبیّات فارسی دی ماه در سال تحصیلی 92-91 19

گزارش نهایی و نتیجه گیری 21

پیشنهادات 22

منابع و مآخذ 24

چکیده :

درس ادبیات فارسی یکی از مهم ترین دروس دانش آموزان در طی دوران تدریس آن ها می باشد . این درس برای بعضی از دانش آموزان به دلیل داشتن لغاتی فراتر از دانش آن ها و معانی پیچیده و اشعاری که درک آن ها در بعضی موارد سخت و دست نیافتنی برای آن هاست ، از محبوبیت کمی برخوردار است.

من در این کار پژوهشی روش هایی را برای علاقه مند ساری دانش آموزان به این درس شیرین و پر محتوا بررسی می کنم و راهبرد آن ها را مورد بحث قرار می دهم.

از آنجا که می دانید در رویکردهای جدید تعلیم و تربیت عرضه ی اطّلاعات کافی نیست. بلکه روش تدریس دوسویه از اهمّیّت ویژه برخوردار است. نقش اصلی بر عهده ی دانش آموزان گذاشته می¬شود که با مشارکت مستقیم خود به فرآیند یادگیری شکل می¬دهند و شیوه های تفکّر کردن را تمرین می¬کنند. که این عمل به صورت های مختلفی که در این پژوهش شرح داده شده است میسر می گردد.

در نتیجه ی این عمل اقدام پژوهی ، بسیاری از مشکلات و موانع پیشرفتی و علل بی انگیزگی دانش آموزان در درس ادبیّات فارسی را شناسایی و به بهبود آن ها می پردازم.

مقدمه :

زبان توسعه یافته ترین ابزار فکری است که برای برقراری ارتباط بین انسان ها و جوامع انسانی به کار گرفته می شود. گرچه با ابزارهای دیگری مانند علائم ، هنرهای بصری همچون نقاشی و مجسمه سازی نیز می توان ارتباط برقرار نمود، امّا انتقال مفاهیم پیچیده ذهنی به ساده ترین و کامل ترین شکل ممکن فقط از طریق زبان نوشتاری و گفتاری ممکن است.

با توجّه به مطالب یاد شده ، آشکار می گردد که نقش و جایگاه درس ادبیّات فارسی در زندگی انسان به چه میزان دارای اهمّیّت است.امّا سؤال مهمی که مطرح می باشد آن است که ، چرا بعضی از دانش آموزان به درس ادبیّات فارسی علاقه مند نمی باشند ؟ چرا در بررسی نتایج ارزش یابی درس ادبیّات فارسی اغلب فراگیران از بخش واژگان و درک مفاهیم ، نمره ی بیشتری از دست می دهند ؟ چرا بعضی از دانش آموزان در پاسخ گویی به طور شفاهی دچار اضطراب می شوند ؟چرا بعضی از دبیران در تدریس این درس موفّقیّت چندانی ندارند ؟به راستی دلیل این ناکامی ها چیست و عوامل آن کدامند؟

در مباحث روانشناسی تربیتی ، انگیزش و تعلیم و تربیت رابطه ای مانند آب و ماهی دارند. برای ایجاد انگیزه در دانش آموزان باید تلاش نمود تا فرد احساس نیاز کند . برای کسب مهارت در یک زمینه یا کسب دانش در موضوعی خاص اگر انگیزه ، شوق و یا علاقه در میان نباشد ، هیچ گاه به هدف خود نخواهیم رسید . برای این که بتوانیم میزان علاقه و میزان انگیزه را افزایش دهیم ، از تقویت کننده های مؤثر استفاده می کنیم.

در میان دروس دوره ی راهنمایی، ادبیّات فارسی زیاد مورد علاقه ی اکثر دانش آموزان نیست ویا این که در یادگیری آن مخصوصاً در واژگان و درک مفاهیم مشکلاتی دارند. پژوهنده در این پژوهش از هر دو روش تقویت کننده ها هم بیرونی و هم درونی استفاده کرده تا به نتایج مطلوب خود برای حل این مشکل دست یابد.

بر این اساس ، عنوان اقدام پژوهی حاضر این است :" چگونگی افزایش علاقه مندی دانش آموزان به درس ادبیّات فارسی." و هدف اصلی آن ایجاد انگیزه و افزایش علاقه در دانش آموزان نسبت به مفاهیم و واژگان درس ادبیّات فارسی می باشد.

از سوی دیگر، این تحقیق در پی آن بود تا علاوه بر افزایش علاقه ی دانش آموزان پایه ی دوم راهنمایی دخترانه مکتب توحید به یادگیری واژگان و درک مفاهیم ادبیّات فارسی ، میزان مهارت آنان را نیز در دستور زبان فارسی و معنی شعر و روانخوانی و کاربرد آن در ارتقاء سطح آگاهی خود افزایش دهد.

بیان مسئله

اینجانب ……….. با میزان تحصیلات کارشناسی در رشته ی زبان و ادبیّات فارسی و ……… سال سابقه ی خدمت، در سال تحصیلی …….با سمت دبیر ادبیّات فارسی در مدرسه راهنمایی دخترانه ی ……… واقع در شهرستان …..،استان …..، مشغول به تدریس هستم. خانواده های دانش آموزان از نظر اقتصادی و فرهنگی و هم چنین میزان سواد،در وضعیت متوسطی قرار دارند.دانش آموزان کلاس اینجانب هم با فراوانی 28 نفر از این قاعده مستثنی نیستند.. امّا آنچه ذهن اقدام پژوه را به خود مشغول کرده است، به شرح زیر می باشد :

در اوایل سال تحصیلی یاد شده ؛ همواره رفتار دانش آموزان در زنگ ادبیّات فارسی ، توجّه مرا به خود جلب می کرد. بدان معنا که در این زنگ ، کم تحرّک تر و بی توجّه به نظر می رسیدند . با توجّه به رفتار آن ها دریافتم که در جلساتی که دستور زبان تدریس و تمرین می شد ، فراگیران با توجه بیشتری به درس گوش می کردند . امّا زمانی که به آن ها واژه ها و متن تدریس می شد ، آن ها با بی حوصلگی به درس گوش می دادند و دقّت و توجّه کافی را نداشتند.

طبق ارزشیابی های مستمر در کلاس ، اقدام پژوه دریافت که دانش آموزان نکات دستوری را خیلی بهتر و راحت تر یاد می گرفتند و سؤالات مربوط به دستور زبان را بهتر از قسمت لغات و معنی اشعار و تاریخ ادبیّات پاسخ می دادند . اقدام پژوه در مقاله ای به موضوعی برخورد که نوشته بود: اکثر کسانی که در دوران مدرسه از ادبیّات فارسی استفاده ای نمی برند به علّت نا آگاهی از اهمّیّت آن است. همین افراد وقتی وارد دانشگاه می شوند، بیشتر انگیزه برای یادگیری ادبیّات دارند و برخی به دنبال آموختن آن می روند. زیرا که این زبان، زبان مادری آن ها و رسمی کشور عزیزمان ایران می باشد.