امروزه شاهد تغيير بيماريهاي كشنده از گروه واگير و عفوني به گروه غيرواگير مي باشيم كه شايعترين آنها بيماريهاي قلبي – عروقي مي باشند و از مهمترين اين بيماريها هايپرتانسيون مي باشد. هايپرتانسيون يك مشكل جدي سلامت است و از هر 6 نفر، 1 نفر را مبتلا مي كند و در تمام نژادها و گروههاي سني و در هر دو جنس ديده مي شود. اختلالات هايپرتانسيو ممكن است در دوران بارداري نيز پيش بيايند ولي هنوز اتيولوژي شناخته شده‌اي در اين مورد وجود ندارد. در مجموع اين اختلالات 10-5 درصد تمام حاملگيها و 20 درصد كساني را كه حاملگي اولشان است را دچار عارضه ساخته است و 40 درصد از زنان با بيماري زمينه اي را متأثر مي كند. اين اختلالات طيف باليني گسترده اي دارند و از آنجا كه پروگنوز و پيامدهاي مادري و جنيني بسته به شدت اختلال متفاوت است و اقدامات درماني متفاوتي را مي طلبد تقسيم بندي در اين زمينه ارائه شده است و 5 نوع بيماري هايپرتانسيو وجود دارد كه شامل هايپرتانسيون حاملگي، پره اكلامپسي (كه خود مي تواند به دو نوع خفيف و شديد تقسيم شود)، اكلامپسي، پره اكلامپسي افزوده شده به هايپرتانسيون مزمن و هايپرتانسيون مزمن مي شود.

ميزان بروز انواع اين اختلالات تحت تأثير يك سري عوامل خطر قرار دارد كه سبب ايجاد تنوع در گزارش ميزان بروز اين اختلالات شده است، ميزان بروز عميقاً تحت تأثير پاريته قرار دارد و هايپرتانسيون حاملگي با شيوع بيشتر در زنان نولي پار ديده مي شود و زنان مسن تر با افزايش سن ميزان بروز بالاتري از هايپرتانسيون مزمن را نشان مي دهند، بنابراين زنان واقع در دو انتهاي طيف سني توليدمثل استعداد بيشتري براي ابتلاء دارند. عواملي مثل سابقة هايپرتانسيون مزمن و يكسري بيماري هاي زمينه اي از جمله ديابت نيز در وقوع پره اكلامپسي مؤثرند. در تفكيك بيماريهاي هايپرتانسيو حاملگي توجه به سن بارداري و زمان پيدايش اختلالات هايپرتانسيو كمك كننده است. در دهة اخير ميزان پره اكلامپسي حدوداً 40 درصد افزايش داشته است و افزايش سن زنان باردار و افزايش هايپرتانسيون مزمن در سنين بالاتر را از علل آن ذكر كرده اند. اختلالات فشار خون در دوران بارداري يك علت مهم موربيديته و مورتاليته مادر و جنين محسوب مي شود و عواقب جنيني آن شامل محدوديت رشد داخل رحمي، مرگ جنين داخل رحم و زايمان زودتر از موعد مي شود و عواقب مادري از پرفشاري شديد خون، تشنج هاي بزرگ و صدمه به ارگان هاي انتهايي ناشي مي شود. اين اختلالات همچنين به عنوان سومين علت مرگ مادري در اكثر كشورهاي جهان شناخته شده اند.

در مواجهه با اكلامپسي و پره اكلامپسي هدف اصلي خاتمه دادن به حاملگي با حداقل تروما به مادر و جنين و به دنيا آوردن نوزاد قابل حيات و برگرداندن سلامت كامل به مادر است. لازم به ذكر است كه هزينه هاي مراقبت از مادران هايپرتانسيو در مقايسه با هزينة واحد مراقبت هاي ويژه نوزادان براي يك نوزاد پره ترم بسيار ناچيز است. در مطالعاتي كه در بررسي فراواني اختلالات هايپرتانسيو در بارداري صورت گرفته نتايج آماري نسبتاً متفاوتي گزارش شده است كه احتمالاً تحت تأثير اختلافات جغرافيايي و فرهنگي و اشكالات تكنيكي در اندازه‌گيري فشار خون بوده است، در ضمن با وجود چند دهه تحقيق گسترده هنوز چگونگي آغاز يا تشديد هايپرتانسيون در اثر حاملگي حل نشده باقي مانده است و اختلالات هايپرتانسيو هنوز مهمترين مشكل حل نشده در رشتة طب مامايي است. با توجه به مسائلي كه ذكر شد لزوم مطالعه اي دقيق جهت تعيين فراواني انواع بيماري‌هاي هايپرتانسيو در زنان باردار مشخص مي شود، از طرف ديگر جهت پيش بيني و مشاهدة سير بيماري در طول زمان لازم است مطالعات مقطعي در فواصل زماني انجام گيرند.

اهداف پژوهش:

- هدف كلي:

- تعيين فراواني انواع بيماريهاي هايپرتانسيو در زنان باردار بستري در بيمارستان حضرت رسول اكرم (ص) در سال 1382.

- اهداف جزئي:

- تعيين فراواني بيماري هاي هايپرتانسيو به تفكيك نوع در زنان باردار بستري در بيمارستان حضرت رسول اكرم (ص) در سال 1382.

- تعيين فراواني بيماري‌هاي هايپرتانسيو به تفكيك سن در زنان باردار بستري در بيمارستان حضرت رسول اكرم (ص) در سال 1382.

- تعيين فراواني بيماري هاي هايپرتانسيو به تفكيك سن بارداري در زنان باردار بستري در بيمارستان حضرت رسول اكرم (ص) در سال 1382.

- تعيين فراواني بيماري هاي هايپرتانسيو به تفكيك پاريتي در زنان باردار بستري در بيمارستان حضرت رسول اكرم (ص) در سال 1382.

- تعيين فراواني بيماري هاي هايپرتانسيو به تفكيك بيماري هاي زمينه اي (مثل ديابت) در زنان باردار بستري در بيمارستان حضرت رسول اكرم (ص) در سال 1382.

سوالات پژوهش:

- فراواني بيماريهاي هايپرتانسيو به تفكيك نوع در زنان باردار بستري در بيمارستان حضرت رسول اكرم (ص) در سال 1382 چقدر است؟

- فراواني بيماريهاي هايپرتانسيو به تفكيك سن در زنان باردار بستري در بيمارستان حضرت رسول اكرم (ص) در سال 1382 چقدر است؟

- فراواني بيماريهاي هايپرتانسيو به تفكيك سن بارداري در زنان باردار بستري در بيمارستان حضرت رسول اكرم (ص) در سال 1382 چقدر است؟

- فراواني بيماريهاي هايپرتانسيو به تفكيك پاريتي در زنان باردار بستري در بيمارستان حضرت رسول اكرم (ص) در سال 1382 چقدر است؟

- فراواني بيماريهاي هايپرتانسيو به تفكيك بيماري زمينه اي (مثل ديابت) در زنان باردار بستري در بيمارستان حضرت رسول اكرم (ص) در سال 1382 چقدر است؟

واژگان كليدي: هايپرتانسيون – پره اكلامپسي – اكلامپسي - پاريته – نولي پار

- تعريف واژگان:

- هايپرتانسيون: زيادي فشار خون به صورت فشار خون سيستولي مساوي يا بيشتر از 140 ميليمتر جيوه و فشار خون دياستولي مساوي يا بيشتر از 90 ميليمتر جيوه.

- پره اكلامپسي: هايپرتانسيون به همراه ادم يا پروتئينوري يا هر دو كه معمولاً بعد از هفتة 20 حاملگي ايجاد مي شود.

- اكلامپسي: تشنج حاملگي و تشنج غيرقابل انتساب به ساير علل - اضافه شدن تشنج به پره اكلامپسي

- پاريتي: تولد 1 يا چند نوزاد زنده يا مرده كه لااقل 500 گرم وزن داشته باشد يا سن حاملگي آنها حداقل 20 هفتة كامل باشد.

- نولي بار: زني كه تا به حال زايمان نداشته است.

اختلالات فشار خون در دوران بارداري:

يكي از بيماريهاي ناشناخته در علوم مامايي حاضر بيماريهاي هايپرتانسيو مي‌باشد، تحقيقات بسياري در اين مورد انجام شده است اما هنوز عبارت اتيولوژي ناشناخته در تمامي كتب در اين خصوص مطرح است. ادم چشمگير بدن در طي حاملگي كه در برخي موارد با عارضة تشنج همراه مي شد، توسط يونانيان باستان شناخته شده بود، در گذشته اصطلاح توكسمي به منظور توصيف اختلالات فشار خوني و بسياري از اختلالات همراه آن و نيز عوارضي كه در بارداري رخ داده اما دلايل آن به خوبي درك نشده بود بكار مي رفت. تصور مي كردند كه اين بيماري در اثر گردش توكسين در خون ايجاد مي‌شود. تا كنون بيش از 60 نام انگليسي و 40 نام آلماني جهت اختلالات هايپرتانسيو بارداري مطرح شده است.

در مامايي نوين اختلالات فشار خون بارداري طيف باليني از اختلالاتي را در بر مي گيرد كه از افزايش ناچيز فشار خون تا پرفشاري شديد خون همراه سوء عملكرد ارگان هاي متعدد متغير است، اين اختلالات شايع هستند و همراه با خونريزي و عفونت ترياد مرگ آوري را تشكيل مي دهند. در مجموع اين اختلالات %10-5 تمامي حاملگي ها و %20 كساني را كه حاملگي اولشان است را دچار عارضه ساخته است و 40 درصد از زنان با بيماري زمينه اي را متاثر مي كند.

دسته بندي و تشخيص:

در مورد تقسيم بندي اختلالات فشار خون در بارداري كنتراورسي وجود دارد. كالج زنان و مامايي آمريكا در سال 1972 يك تقسيم بندي ارائه داد كه در سال 1990 گروه كاري برنامة ملي آموزش فشار خون بالا اين تقسيم بندي را كامل كرد. در اين قسمت نحوة تشخيص اختلالات هايپرتانسيو عارضه دار كنندة حاملگي بر طبق نظر گروه كاري 2000 معين شده است، 5 نوع بيماري هايپرتانسيو وجود دارد كه به شرح زير مي باشند:

1- هايپرتانسيون حاملگي كه قبلاً هايپرتانسيون القا شده توسط حاملگي يا هايپرتانسيون گذرا ناميده مي شد.

2- پره اكلامپسي

3- اكلامپسي

4- پره اكلامپسي افزوده شده بر هايپرتانسيون مزمن

5- هايپرتانسيون مزمن

اهميت اين تقسيم بندي در اين است كه در هركدام از اين اختلالات پروگنوز و پيامدهاي مادري و جنيني فرق مي كند و به روش درماني متفاوت منجر مي شود. برخي از نويسندگان، وضعيتي تحت عنوان هايپرتانسيون گذرا و پره اكلامپسي را در قالب اصطلاح گسترده اي به صورت هايپرتانسيون ناشي از حاملگي (Pregnancy Induced Hypertension: PIH) بيان مي نمايند. لازم به ذكر است توضيحاتي كه براي تميز دادن انواع اختلالات هايپرتانسيو داده شده همواره يك موضوع بحث بوده است و منجر به عدم اطمينان در بارة شيوع واقعي، شرح حال حقيقي و پاسخ به درمان، در اين اختلالات شده است.

هايپرتانسيون:

فشار خون بالا يك مشكل جدي سلامت است و 1 نفر از هر 6 نفر را مبتلا مي‌كند و در تمام نژادها و گروههاي سني و هر دو جنس ديده مي شود، بسياري از مردم تا زمانيكه علامتي نداشته باشند متوجه فشار خون بالاي خود كه احتمالاً مخفي بوده است نمي شوند. فشار خون بالا در حاملگي مي تواند جدي‌تر باشد و علاوه بر مادر، جنين را نيز تحت تأثير قرار مي دهد. هايپرتانسيون هنگامي تشخيص داده مي شود كه فشار خون در حدود 90/140 ميليمتر جيوه يا بيشتر باشد، در گذشته توصيه مي شد از افزايش فشار سيستولي در حد 30 ميليمتر جيوه يا افزايش فشار دياستولي در حد 15 ميليمتر جيوه (حتي اگر مقدار مطلق كمتر از 90/140 ميليمتر جيوه باشد) به عنوان معيار تشخيصي استفاده شود. امروزه شواهد نشان مي دهد كه با وجود اين معيار پيامدهاي نامطلوب حاملگي لزوماً افزايش نمي يابد و بايد گفته شود كه زناني كه فشار سيستولي آنها به ميزان 30 ميليمتر جيوه يا فشار دياستولي آنها به ميزان 15 ميليمتر جيوه افزايش يافته است نيازمند نظارت و بررسي دقيق هستند. به منظور تعريف دقيق فشار خون در حاملگي، فشارهاي بالاي خون بايد حداقل دوبار با فاصلة 6 ساعت از هم اندازه گيري شوند. فشار خون بايد در وضعيت مناسب (نشسته و در حاليكه بازوي بيمار به مدت 5 دقيقه در حالت استراحت در سطح قلب قرار گرفته است) و توسط ابزار مناسب و معاينه‌گر دقيق تعيين شود تا نتيجه درست گزارش شود.

هايپرتانسيون حاملگي:

تشخيص هايپرتانسيون حاملگي در زناني مطرح مي شود كه اولين بار در طي حاملگي فشار خونشان به 90/140 ميليمتر جيوه يا بيشتر رسيده اما در آنها پروتئينوري به وجود نيامده است، در صورتيكه پره اكلامپسي رخ ندهد و فشار خون تا 12 هفته بعد از زايمان به حد طبيعي برسد، هايپرتانسيون حاملگي را