فصل اول:

مطالعات بستر طرح

1-1- ويژگي هاي طبيعي همدان

1-2- ويژگي هاي تاریخی همدان

1-3- ويژگي هاي اجتماعي و فرهنگي

1-4- جاذبه هاي گردشگري منطقه

فصل دوم :

مطالعات پايه طرح

1-2- مباني نظري پروژه

2-2- بررسي نمونه هاي مشابه

فصل سوم:

مطالعات سايت و طرح ساماندهي و معماري منظر مجموعه طبيعي- تاريخي گنجنامه

3-1- شناسايي وضع موجود مجموعه طبيعي- تاريخي گنجنامه

3-2- تحليل و بررسي سايت مجموعه طبيعي- تاريخي گنجنامه

3-3- بررسي ضوابط و مقررات و طرح هاي فرادست

3-4- تعيين اهداف كلي و عملياتي مداخله در مجموعه گنجنامه

3-5- طرح ساماندهي و معماري منظر گنجنامه

فصل اول:

مطالعات بستر طرح

1-1- ويژگي هاي طبيعي همدان

1-2- ويژگي هاي تاریخی همدان

1-3- ويژگي هاي اجتماعي و فرهنگي

1-4- جاذبه هاي گردشگري منطقه

1- فصل اول - مطالعات بستر طرح

يكي از مهمترين و اساسي ترين مراحل هر نوع مداخله در سايت ، شناخت محيط طرح است. بديهي است هر تصميم صحيح و منطقي در مورد آينده منطقه و ساماندهي مجموعه مبتني بر شناخت صحيح آن است . هدف از اين مرحله، شناخت امكانات و بررسي مسائل، محدوديتها و نيازها مي‌باشد . بدين منظور به بررسي و شناخت استان همدان مي‌پردازيم.

1-1- ويژگي هاي طبيعي همدان

عوامل طبيعي، جغرافيايي و محيطي بستر و جايگاه اصلي محيط طرح را تشكيل داده و علاوه بر آن مي‌توانند كليه عناصر و جزئيات طراحي - نظير مكان، شكل، ساختار و مصالح بومي و ... - را تحت تاثير خود قرار دهند .خصوصاً از نيمه دوم قرن بيستم، لزوم توجه به اين عوامل روز به روز بيشتر احساس مي شود است.

1-1-1-خصوصيات جغرافيايي همدان

 موقعيت جغرافيايي استان همدان

استان همدان با مساحتي در حدود 19493 كيلومتر مربع، حدود 2/1% از كل مساحت كشور را در بر مي‌گيرد و از لحاظ وسعت بيستمين استان كشور مي‌باشد. بين مدارهاي 33 درجه و 59 دقيقه تا 35 درجه و 48 دقيقه عرض شمالي از خط استوا و 47 درجه و 34 دقيقه تا 49 درجه و 36 دقيقه طول شرقي از نصف النهار گرينويچ قرار گرفته است و جزء استانهاي غربي ايران است.

اين استان از شمال به استانهاي زنجان و قزوين، از جنوب به استان لرستان، از شرق به استان مركزي و از غرب به استانهاي كرمانشاه و كردستان محدود مي‌شود. بلندترين نقطه استان، قله الوند با ارتفاع 3574 متر بين شهرستانهاي تويسركان و همدان قرار گرفته و پست ترين نقطه استان اراضي عمرآباد در بخش شراء و پيشخوار كناره رود قره‌چاي با ارتفاع 1555متر از سطح دريا مي‌باشد.

استان همدان منطقه اي است كوهستاني كه كوههاي آن جزء رشته كوههاي غربي و مركزي فلات قاره ايران مي‌باشد و جنس سنگهاي آن غالبا سنگ خارا است. جهت اين رشته كوهها نيز مانند كوههاي مركزي از شمال غربي به جنوب شرقي مي‌باشد. اين ارتفاعات بيشتر ايام سال پوشيده از برف و يخ بوده و سرچشمه رودخانه‌ها و چشمه سارهاي فراوان و مهمي است. تراكم كوهها بيشتر در جنوب استان بوده و در عرضهاي بالاتر از 35 درجه (بالاتر از شهرهاي لالجين و بهار) ارتفاعات عمده اي مشاهده نمي‌گردد. مهمترين ارتفاعات واقع در حوزه نفوذ شهر همدان الوند كوه مي‌باشد. اين كوه عظيم و معروف در جنوب شهر همدان واقع شده است و خط الراس آن حد طبيعي بين اين شهرستان و شهرستان تويسركان مي‌باشد. بخش مركزي همدان در دره‌ها و دامنه‌هاي شمالي الوند واقع شده است.

• نظام تقسيمات سياسي و كشوري

برابر آخرين تقسيمات كشوري در سال 1376 استان همدان داراي هشت شهرستان، 21 شهر، 20 بخش، 71 دهستان و 1120روستا است. شهرستانهاي استان عبارتند از: همدان، ملاير، تويسركان، نهاوند، اسدآباد، كبودرآهنگ، بهار و رزن.

• موقعيت جغرافيايي شهرستان همدان

شهرستان همدان با وسعتي در حدود 4118 كيلو متر مربع از خط الراس رشته كوه الوند تا مرزهاي شرقي استان كشيده شده و از شمال به شهرستانهاي رزن و كبودرآهنگ، از جنوب به تويسركان و ملاير، از شرق به استان مركزي و از غرب به شهرستان بهار محدود مي‌شود. شهرستان همدان از پنج شهر شامل همدان، فامنين، مريانج، جورقان و نهاوند و سه بخش و 12 دهستان تشكيل شده است. شهر همدان مساحتي در حدود 5/53كيلو متر مربع دارد و مركز شهرستان و استان است. شهر همدان بين مدارهاي 48 درجه و 31 دقيقه طول شرقي و 34 درجه و 48 دقيقه عرض شمالي و ارتفاع 1820 متر از سطح دريا واقع شده است.

تصوير1-1.عكس هوايي منطقه، ماخذ : سازمان نقشه برداري

تصوير1-2.تقسيمات شهرستاني در سال 77، ماخذ : اطلس عمومي همدان

تصوبر 1-3.موقعيت استان همدان در تقسيمات كشوري، ماخذ : اطلس عمومي همدان

جدول1-1 : مشخصات عمومي شهرستانها بر اساس تقسيمات كشوري تا پايان سال1381، ماخذ : سالنامه آماري همدان

تعداد دهستان تعداد شهر تعداد بخش مساحت كيلومتر مربع شهرستان

227 24 20 19493 كل استان

6 1 1 1195 اسدآباد

6 3 3 1334 بهار

7 3 2 1556 تويسركان

7 3 3 2729 رزن

10 3 3 3816 كبودرآهنگ

10 4 3 3210 ملاير

7 2 2 1535 نهاوند

120 5 3 4118 همدان

1-1-2- خصوصيات اقليمي همدان

شرايط اقليمي حاكم بر محيط طبيعي رابطه تنگاتنگ و تاثيري مستقيم برطراحي محيط دارد .بنابراين در اين بخش به طور خلاصه اطلاعات مربوط به عوامل ذيل جمع آوري و مورد تجزيه و تحليل قرار دهيم.

باد: زمان، شدت، سرعت، جهت و ارتفاع.

دما: توزيع فصلي، توزيع بر حسب ماه در سال، حداقل و حراكثر دما.

بارندگي: ميزان، توزيع ساليانه.

رطوبت: متوسط ساليانه، متوسط فعلي و ...

تابش آفتاب: شدت تابش، زاويه تابش.

كيفيت هوا و كيفيت صدا.

سلسله كوههاي زاگرس، چون سدي در مقابل نفوذ هواي مرطوب مديترانه به داخل فلات ايران مي‌باشد و رطوبت را در دامنه‌هاي پر ارتفاع خود نگه مي‌دارند. بنابراين در اين مناطق زمستان طولاني مي‌باشد كه از اوايل آذر ماه شروع شده و تا اواسط فروردين ماه به طول مي‌انجامد. بعد از زمستان، بهاري كوتاه، فصل سرد را به تابستاني گرم و خشك تبديل مي‌كند.

• آب و هوا

آب و هواي شهرستان همدان تحت تاثير عرض جغرافيايي، دوري از دريا و وجود كوههاي مرتفع همچون الوند و وزش باد نسبتا متغير مي‌باشد.

به طور كلي مناطق مرتفع استان داراي آب و هواي كوهستاني سرد و مناطق جنوبي استان داراي آب و هواي معتدل كوهستاني مي‌باشد. با توجه به تقسيمات چهار گانه اقليمي در ايران كه شامل اقليم فلات مركزي، سواحل جنوبي، كوهستانهاي غربي و سواحل شمالي است، همدان در اين تقسيم بندي جز اقليم سردكوهستانهاي غربي مي‌باشد.

همدان به علت دارا بودن زمستانهاي سرد با يخبندانهاي طولاني، يكي از سردترين شهرها و استانهاي كشور محسوب مي‌گردد. ماه دي در شهر همدان، سردترين ماه سال است. معدل حداقل دماي هوا در اين ماه به 3/8 ـ درجه سانتي گراد مي‌رسد. ماههاي آذر، بهمن، آبان و اسفند نيز به ترتيب، ماههاي سرد اين شهر هستند. معدل تعداد روزهاي يخبندان همدان به 129روز مي‌رسد. يعني در طول يك سال، بيش از چهار ماه از سال متوسط دماي هوا زير صفر است. فصل بارندگي در همدان در اوايل بهار ( فروردين و ارديبهشت) و اواخر پاييز (آبان و آذر) مي‌باشد. در تابستان نيز به دليل شدت تابش آفتاب كه ناشي از كمي عرض جغرافيايي اين شهر است، شرايط گرم و خشكي به وجود مي‌آيد. گرمترين ماههاي سال در شهر همدان تير و مرداد مي‌باشند. اما به دليل شديد نبودن گرماي هوا در تابستان، در صورت استفاده از مصالح ساختماني مناسب، مي‌توان بدون استفاده از سيستمهاي مكانيكي، در ساختمان آسايش فيزيكي ايجاد نمود.

توده‌هاي آب و هوايي در استان به شرح ذيل مي‌باشد:

توده‌هاي شمالي در ماههاي سرد سال از شمال وارد استان مي‌شود و سبب كاهش دما و بارندگي به صورت برف مي‌گردد.

توده‌هاي جنوبي در ماههاي گرم سال از جنوب وارد استان مي‌شود و باعث افزايش دما و كاهش يا قطع بارندگي مي‌گردد.

توده‌هاي غربي در ماههاي مرطوب سال و از غرب وارد استان مي‌شود و توده‌هاي جنوب غربي باعث افزايش نسبي دما و بارندگي مي‌گردد.

جداول زير ميزان حرارت و برودت هوا را در ماهها و سالهاي مختلف نمايش مي‌دهند. كه خلاصه اطلاعات وضعيت جوي شهر همدان به قرار ذيل مي‌باشد:

عرض جغرافيايي 35 درجه

ارتفاع از سطح دريا 1747 متر

معدل حداكثر دما 19 درجه سانتي گراد

معدل حداقل دما 3/2 درجه سانتي گراد

درجه حرارت حداكثر مطلق 43 درجه سانتي گراد

درجه حرارت حداقل مطلق 7/33 ـ درجه سانتي گراد

متوسط درجه حرارت 9/10 درجه سانتي گراد

معدل رطوبت نسبي در ساعت 30/6 دقيقه صبح 68%

معدل رطوبت نسبي در ساعت 30/21 دقيقه ظهر 40%

معدل بارندگي سالانه 323 ميلي ليتر

معدل تعداد روزهاي يخبندان 129 روز